Тәлім-тәрбие, өсиет, тағылым туралы

 

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағылым туралы
Жалпы екі заттан - діни фанатизм мен діни көрсоқырлықтан бірдей сақтанған жөн.

Нұрсұлтан Назарбаев

Өз қатеңді өзің түсініп, өзің түзете біл - саясатшы даналығы дегеніміз де осы!

Нұрсұлтан Назарбаев

Өзгенің есебінен жақсы көрініп - жарылқаушы атануға, ел мүддесіне нұқсан келтіруге болмайды.

Нұрсұлтан Назарбаев

Өнерпаз болсаң - өр бол.

Мұхтар Әуезов

Адам өзінің жанын ұсақ уайым, болымсыз қам-қаракет дертімен былғанудан сақтауы керек.

Мұхтар Әуезов

Адам баласының жаман құлқы - жаратылысынан емес, өскен ортасында көрген үлгі-өнегесінен.

Мұхтар Әуезов

Алдыңғы жақсы артқы жасқа тәлім айтпаса - ел болғаның қайсы?!

Мұхтар Әуезов

Тумай жатып - толдым деме, толмай жатып - болдым деме.

Мұхтар Әуезов

Қол жетпес шыңыраудағы су болғанша, пайдасы көпке тиетін жайдақ су болған жақсы.

Мұхтар Әуезов

Іздессең - табарсың, алыссаң - аларсың.

Мұхтар Әуезов

Бір сынаған жаманды екіншілей сынама.

Махамбет Өтемісұлы

Келмейтұғын нәрсеге жаныңды қинап жылама.

Махамбет Өтемісұлы

Суатпын деп мақтанба: су жаманы суат - басынан соқпақ кетпейді; қазықпын деп мақтанба: мүлік жаманы қазық - басынан тоқпақ кетпейді.

Сырым Датұлы

Жұртқа жұмыс істеуді үйретуден гөрі, жұмыс істеуіне бөгет жасамауды үйрену керек.

Ғабит Мүсірепов

Құм жиналып - тас болмас , құл жиналып - бас болмас.

Бұқар Қалқаманұлы

Отының болсын жантақтан,

Қатының болсын қалмақтан,

Қосының болсын қазақтан.

Бұқар Қалқаманұлы

Қазақ-ау! Түзуің бірігіп жұрт үшін қам ойлайтын кез келген жоқ па?!

Әлихан Бөкейханов

Арғымаққа міндім деп артқы топтан адаспа.

Асан қайғы

Атадан алтау тудым деп - асқынып жауап айтпаңыз,

Атамның малы көп-ті деп - атты басқа тартпаңыз.

Асан қайғы

Ақың болса біреуде, айыбын тап та ала бер: ерегісіп ұрыспа, жөн болса да, атың шықпас дұрысқа.

Асан қайғы

Мінезі жаман адамға - енді қайтып жуыспа,

Тәуір көрер адаммен - жалған намыс қуыспа.

Асан қайғы

Арғымағың жамандап- тұлпар қайдан табарсың,

Тұйғыныңды жамандап - сұңқар қайдан табарсың.

Көлдің суын жамандап - Еділ қайдан табарсың,

Әкіміңді жамандап - әділ қайдан табарсың,

Өз барыңды жамандап - асыл қайдан табарсың.

Ақ тоныңды жамандап - атлас қайдан табарсың,

Өз басыңды зорайтып - теңдес қайдан табарсың.

Асан қайғы

Адам әзіз айтар деп - көңіліңді салмағын,

Нәпсі алдаушы дұшпанның өсиетін алмағын.

Асан қайғы

Ғылымым жұрттан асты деп кеңессіз іс бастама,

Жеңемін деп біреуді өтірік сөз қостама.

Асан қайғы

Қадірін жеңге білмесе - бой жеткенмен қыз ғаріп,

Замандасы қалмаған қария болар - шын ғарып.

Ата жұрты, бұқара өз қолыңда болмаса,

Қанша жақсы болса да, қайратты туған ер ғаріп.

Надандықтың белгісі - тілін алмау білгеннің.

Шамаңша шалқып жүре бер - қабірге әзір қоймаса,

Артыңда қалар атақ жоқ - тіріде даңқың болмаса.

Асан қайғы

Адамға сырттан ғайбат жарамайды.

Ақ қаудың астығы жоқ шайнағанмен,

Құр тілдің пайдасы жоқ сайрағанмен.

Көнбейді жаман адам ынтымаққа,

Жүрмейді шошқа жөнге айдағанмен.

Ақан сері Қорамсаұлы

Алтынды орағанмен жез болмайды,

Жібекті жуғанменен бөз болмайды.

Мысалы әр нәрсенің бәрі сондай,

Жаманның көкейінде көз болмайды.

Ақан сері Қорамсаұлы

Дүниеде қандай жақсы болсаң да - тіленсең қадірің кетер.

Сүйінбай Аронұлы

Кетпеңдер өне бойы дүние қуып.

Сүйінбай Аронұлы

Дүние әлі-ақ өтер қимағанмен,

Сыйласқын өз басынды сыйлағанмен.

Жалғанның ақырында баяны жоқ,

Қазына қызыл-жасыл жинағанмен.

Сүйінбай Аронұлы

Халықпен - қастаспағайсың, жаманмен - достаспағайсың.

Шортанбай Қанайұлы

Алыс жолды көзбен көр, көкейге түй.

Қорқыт ата

Айтар сөзді ойлап айт.
Қорқыт ата

Дәулетті ұл - ошақтың қоры,

Дәулетсіз ұл - атаның қоры.

Қорқыт ата

Ұлдың күні күн емес - атадан мал қалмаса,

Ата малы пұл емес - баста ақыл болмаса.

Қорқыт ата

Ұл ақылды хош көрмес - ата үлгісін көрмесе,

Қыз жарылқап ас бермес - ана үлгісін көрмесе.

Қорқыт ата

Ұл - атаның сыры, екі көзінің нұры.

Қорқыт ата

Қыз анадан үйренбей өнеге алмас.

Ұл атадан үйренбей сапар шекпес.

Қорқыт ата

Су татырмасқа - сүт бер.

Махмұд Қашқари

Ер жігітті қорлама.

Махмұд Қашқари

Үлкенмен керіспес болар.

Махмұд Қашқари

Ердің құны сөз емес есебін тапқан сабазға,

Мойның бұрып сөз айтпас көңілі қалған аразға.

Асан қайғы

Еділ бол да, Жайық бол - ешкімменен ұрыспа,

Жолдасыңа жау тисе - жаныңды аяп тұрыспа.

Асан қайғы

Ақың болса біреуде, айыбын тап та ала бер: ерегісіп ұрыспа, жөн болса да, атың шықпас дұрысқа.

Асан қайғы

Күніңде өзім болдым деп - кең пейілге таласпа,

Артық үшін айтысып - достарыңмен санаспа.

Асан қайғы

Ғылымым жұрттан асты деп кеңессіз іс бастама,

Жеңемін деп біреуді өтірік сөз қостама.

Асан қайғы

Бір адамды бақытты етіп, жүзіне - мұң көлеңкесін, жанына -қайғы ізін түсірмеу әркімнің қолынан келеді.

Сағат Әшімбаев

Жол анасы - тұяқ, сөз анасы - құлақ, су анасы - бұлақ.

Сырым Датұлы

Дау мұраты - біту, қыз мұраты - кету, жол мұраты - жету.

Сырым Датұлы

Инабат - ер азығы, инабатты ер - ел қазағы.

Сырым Датұлы

Ат - шабысына қарай шабады, ер - намысына қарай шабады.

Сырым Датұлы

Мен ағайынды екеумін: біреуі - өзім, екіншісі - халқым.

Сырым Датұлы

Шындық пен өтіріктің арасы төрт-ақ елі: көзбен көрген - шын, құлақпен естіген - жалған.

Сырым Датұлы

Үгітті - ұққанға, ақылды - жұққанға айт.

Сырым Датұлы

Дау шешімі: құлаққа - құлақ, тұяққа - тұяқ.

Сырым Датұлы

Суатпын деп мақтанба: су жаманы суат - басынан соқпақ кетпейді; қазықпын деп мақтанба: мүлік жаманы қазық - басынан тоқпақ кетпейді.

Сырым Датұлы

Адамзатта не тәтті: аста - тұз тәтті, адамда - дос тәтті.

Сырым Датұлы

Дау шешімі: тірі малдың өзі қайтсын, өлісінінің құны қайтсын.

Сырым Датұлы

Даланың оты - олжа, суы - нұрлық,

Біреудің малы мен ақысын жеу ұрлық.

Әркімнің мінген аты - өзіне тұлпар, әркімнің сүйген жары - өзіне сұңқар.

Сырым Датұлы

Ағаңнан айырылсаң - қанатыңның қайырылғаны, әкеңнен айырылсаң - асқар тауыңның шағылғаны, сүйген жарыңнан айырылсаң - жапырағыңның қуарғаны, анаңнан айырылсаң - ағып жатқан бұлағыңның суалғаны.

Сырым Датұлы

Бір аяқ сусын - екі кісінің құны: су табылмаса шөлдеген өледі, ұяттан - тауып бермеген өледі.

Сырым Датұлы

Опасыз жалған - дауасыз дерт.

Сырым Датұлы

Таудан биік көңіл бар, теңізден терең ғылым бар, оттан бетер -қайғы-зар.

Сырым Датұлы

Жеңілмейтін жау жоқ, шешілмейтін дау жоқ.

Сырым Датұлы

Көз жұмбайсыз дария кешпек жоқ.

Сырым Датұлы

Ел жеңілмес ері бар.

Сырым Датұлы

Бөлінгенді бөрі алар.

Сырым Датұлы

Барын аямаған мал алар, малын аямаған дау алар, жанын аямаған жау алар.

Сырым Датұлы

Жұрт ісін түс көрмей, жяу жүріп іздеу - мақсат.

Әлихан Бөкейханов

Болғаннан - қашпа, болмағанға - саспа.

Әлихан Бөкейханов

Ұлтына, жұртына қызмет ету - білімнен емес, мінезден.

Әлихан Бөкейханов

Жігіттігі бар жігітті жүдетіп, меселін қайтармаған жөн.

Әлихан Бөкейханов

Білім - біліммен, мінез - мінезбен.

Әлихан Бөкейханов

Білімнен мақсат шықпайды.

Әлихан Бөкейханов

Көп оқыса, зейінді болса - білімді болмақ, ал мінезі жақсы бола ма әлде жаман бола ма - мұны құдай біледі.

Әлихан Бөкейханов

Болыс болу да қасиет болып па?!

Әлихан Бөкейханов

Торғайдың ақ үрпек балапанынша ауызды ашып, біреуге жалынып-жалпая бергеннен түк шықпайды, іс өнбейді.

Әлихан Бөкейханов

Өз күшіне сенбеген адам да, халық та ешқашан өмір бәйгесін ала алмайды.

Әлихан Бөкейханов

Біреуге телмірген адамнан яки халықтан - қосақ түрткен жетім лақ бақытты.

Әлихан Бөкейханов

«Күн шыққанша қарау көзді соқыр қылады» деген орыстың өзгеге телмірген жұртқа шығарған мәтелі бар.

Әлихан Бөкейханов

Қазақ-ау! Оян! Мұжық көші жүріп кеткенде - жұртта қалып жүрме!

Әлихан Бөкейханов

Кейінгі үрім-бұтақ не алғыс, не қарғыс бере жүрер алдымызда зор шарттар бар! Осыны аңғар, жұртым қазақ!

Әлихан Бөкейханов

Адам баласы - нәпсінің құлы: маңдайы тасқа тимей тоқтамайды!

Әлихан Бөкейханов

Жастар! Жұртшылдар! Өз бетіңмен іске кіріс!

Әлихан Бөкейханов

Маңына ұрық шашпаған жақсылық, жапанда жалғыз өскен бәйтерекше, тұл болады да қалады.

Мұхтар Әуезов

Жалынған - бас қорғау емес, жағаласқан - бас қорғау.

Мұхтар Әуезов

Берекені көктен тілеме - еткен еңбектен тіле.

Мұхтар Әуезов

Күшіңе сенбе - адал ісіңе сен.

Мұхтар Әуезов

Қай істің болсын өнуіне үш шарт бар: ең әуелі - ниет керек, одан соң - күш керек, одан соң - тәртіп керек.

Мұхтар Әуезов

Азамат сыны - ерлік, ерлік сыны - елдік.

Мұхтар Әуезов

Тартыспен түскен, бейнетпен келген жақсылық қана - шын мәнінде қымбат табыс.

Мұхтар Әуезов

Тумай жатып - толдым деме, толмай жатып - болдым деме.

Мұхтар Әуезов

Жауға - жалынба, досқа - тарылма.

Мұхтар Әуезов

Амал: кіжіну бар, килігу жоқ.

Мұхтар Әуезов

Түреңді тот басса - тоқшылық күтпе.

Мұзафар Әлімбаев

Ескерткіш тозса да - естелік тозбайды.

Мұзафар Әлімбаев

Кемеңгер қарапайымдылық.

Мұзафар Әлімбаев

Арыз жазғанша - аруз жаз.

Мұзафар Әлімбаев

Атқа мінбеген - таққа мінбейді.

Мұзафар Әлімбаев

Ауылына тартпақтамай, бауырына жалтақтамай тура пікір айтқанға не жетсін.

Мұзафар Әлімбаев

Арманның көшесі жоқ атқан оқтай,

Шақырар қараңғыда жаққан оттай.

Қиялап, бұралаңдап қия бетте,

Қалбаңдап зырылдайсың қақан доптай.

Мұзафар Әлімбаев

Жер күтпеген - ерден түңіл,

Ер күтпеген - елден түңіл.

Мұзафар Әлімбаев

Аздың азаншысы болғанша - көптің қазаншысы бол.

Мұзафар Әлімбаев

Жемқорлық - індет, аластау - міндет.

Мұзафар Әлімбаев

Таяқтап сайда жүргенше - таяқталып қырда жүр.

Мұзафар Әлімбаев

Өз орнын таппаған ірілік - қушиған күйкілікке айналады.

Мұзафар Әлімбаев

Жалқау болсаң - азасың, еңбек етсең - озасың.

Мұзафар Әлімбаев

Жан шыдағанға - тән шыдамайды.

Мұзафар Әлімбаев

Бас иілмесе - тізе бүгілмейді.

Мұзафар Әлімбаев

Оңай - олжа бермейді.

Шерхан Мұртаза

Еңкейгенге еңкей - әкеңнен қалған құл емес,

Шалқайғанға шалқай - ол да құдайдың ұлы емес.

Мақал-мәтел

Келісіп пішкен тон келте болмас.

Мақал-мәтел

Елден бұрын елпеңдме.

Мақал-мәтел

Өнбейтін дауды өспейтін ұл қуады.

Мақал-мәтел

Ерте тұрған еркектің - ырысы артық, ерте тұрған әйелдің - бір артық.

Мақал-мәтел

Бір күн қонақ еткенге - мың күн сәлем.

Мақал-мәтел

Жүзі игіден түңілме.

Мақал - мәтел

Әке отырып - бала сөйлегеннен без, шешесі отырып - қыз сөйлегеннен без.

Мақал - мәтел

Таспен атқанды - аспан ат.

Мақал - мәтел

Ата көрген оқ жанар, шеше көрген тон пшіер.

Мақал - мәтел

Алмақтың да салмағы бар.

Мақал - мәтел

Ер -бір оқтық, мал - бір жұттық.

Мақал - мәтел

Игіліктің ерте-кеші жоқ.

Мақал - мәтел

Шөлмек мың күн сынбайды, бір күн сынады.

Мақал - мәтел

Қарға қарғаның көзін шұқымайды.

Мақал - мәтел

Құлақ естігенді көз көреді.

Мақал - мәтел

Бармын деп - таспа, жоқпын деп - саспа.

Мақал - мәтел

Шешесіне қарап, қызын ал.

Мақал - мәтел

Көп жасағаннан сұрама, көп көргеннен сұра.

Мақал - мәтел

Өзі жарымағанның сарқытын ішем деп әуре болма.

Мақал - мәтел

Қарғыс алма, алғыс ал.

Мақал - мәтел

Көршің соқыр болса - бір көзіңді қысып отыр.

Мақал - мәтел

Құлағыңа сенбе, көзіңе сен.

Мақал - мәтел

Түстік өмірің болса, кештік ас жи.

Мақал - мәтел

Біреуге ор қазба, өзің түсерсің.

Мақал - мәтел

Жақыныңды жаттай сыйла, жат жанынан түңілсін.

Мақал - мәтел

Көрген жерде ауыл бар.

Мақал - мәтел

Кең болсаң - кем болмайсың.

Мақал - мәтел

Атаңа не істесең - алдыңа сол келер.

Мақал - мәтел

Кісі елінде - сұлтан болғанша, өз елінде - ұлтан бол.

Мақал - мәтел

Иілген басты қылыш кеспес.

Мақал - мәтел

Орамал тонға жарамаса да, жолға жарар.

Мақал - мәтел

Тышқанға - өлім, мысыққа - ойын керек.

Мақал - мәтел

Андамай сөйлеген - ауырмай өледі.

Мақал - мәтел

Ауру- астан, дау - қарындастан.

Мақал - мәтел

Шақырғаннан қалма, шақырмағанға барма.

Мақал - мәтел

Шақырғанға бармасаң - шақыруға зар боларсың.

Мақал - мәтел

Күш атасын танымас.

Мақал - мәтел

Шешінген судан тайынбас.

Мақал - мәтел

Қасықтап жиғанды, шөміштеп төкпе.

Мақал - мәтел

Сол көзіңе оң көзің қарауыл болсын.

Мақал - мәтел

Кеме келгенде, қайық судан шығады.

Мақал - мәтел

Сана байлығаннан қарыз сұрама.

Мақал - мәтел

Мал - шөпке, адам - сөзге тоқтамас.

Мақал - мәтел

Бүлінгеннен бүлдіргі алма.

Мақал - мәтел

Дария жанынан құдық қазбас болар.

Мақал - мәтел

Бермегеннен дәметпе.

Мақал - мәтел

Кекшіл болма, көпшіл бол.

Мақал - мәтел

Атасы басқаны бата қосар.

Мақал - мәтел

Ұлға - отыз үйден, қызға - қырық үйден тиым.

Мақал - мәтел

Қонақ аз отырып, көп сынайды.

Мақал - мәтел

Білген кісі - тауып айтады, білмеген кісі - қауып айтады.

Мақал - мәтел

Ұлға - түтін, қызға - күтім.

Мақал - мәтел

Құда болып келгесін - құл да болса сыйлас.

Мақал - мәтел

Ойнап сөйлесең де - ойнап сөйле.

Мақал - мәтел

Өнерден - үйрен де, жирен.

Мақал - мәтел

Сынықтан басқаның бәрі жұғады.

Мақал - мәтел

Түсі игіден түңілме.

Мақал - мәтел

Ұлың өссе - ұлы жақсымен ауылдас, қызың өссе - қызы жақсымен қауымдас.

Мақал - мәтел

Жұтқан - жұтамас, тартқан - тарықпас.

Мақал - мәтел

Малымды - алса алсын, пейілімді - алмасын.

Мақал - мәтел

Уайым түбі тұңғиық - батасың да кетесің, тәуекел түбі желқайық - мінесің де өтесің.

Мақал - мәтел

Нар жолында жүк қалмас.

Мақал - мәтел

Ақпейілдің аты арып, тоны тозбайды.

Мақал - мәтел

Жүбекті - түте алмаған жүн етеді, сұлуды күте алмаған - күң етеді.

Мақал - мәтел

Сыйға - сый, сыраға - бал.

Мақал - мәтел

Қамысты бос ұстасаң - қолыңды қияды.

Мақал - мәтел

Есіктен орын табылса - төрге озба.

Мақал - мәтел

Ұрысы күшті болса - иесі өледі.

Мақал - мәтел

Тоқпағы мықты болса - киіз қалпақ жерге кіреді.

Мақал - мәтел

Жаяушылық көрмеген - ат қадірін білмейді, ашаршылық көрмеген - ас қадірін білмейді.

Мақал - мәтел

Жүздің жүзін білгенше, бірдің атын біл.

Мақал - мәтел

Әзілің жарасса - атаңмен ойна.

Мақал - мәтел

Қой асығы демеңіз, қолыңа жақса - сақа тұт, жасы кіші демеңіз, ақылы асса - аға тұт.

Мақал - мәтел

Алмақтың да - салмағы бар.

Мақал - мәтел

Судың да - сұрауы бар.

Мақал - мәтел

Түс оңалмай - іс оңалмайды.

Мақал - мәтел

Тең - теңімен, тезек - қабымен.

Мақал - мәтел

Жетім ақысы - тәңір ақысы.

Мақал - мәтел

Үлкеннің онына бергенше - баланың біріне бер.

Мақал - мәтел

Асын ішіп, аяғын теппе.

Мақал - мәтел

Қарыз күліп кіріп, жылап қайтады.

Мақал - мәтел

Басқа түскен - баспақшыл.

Мақал - мәтел

Үш күндігін ойламаған әйел - әйел емес, үш жылдығын ойламаған еркек - еркек емес.

Мақал - мәтел

Қолың көтере алмайтын шоқпарды беліңе байлама.

Мақал - мәтел

Ағын суда арамдық жоқ.

Мақал - мәтел

Ұлық болсаң - кішік бол.

Мақал - мәтел

«Жаным» дегенге жан семіреді.

Мақал - мәтел

Қонақ асыңа емес, қабақ-қасыңа риза.

Мақал - мәтел

Ақты - төкпе, асты - теппе.

Мақал - мәтел

Малсыз деп - ерден түңілме, ерсіз деп - елден түңілме, елсіз деп жерден түңілме.

Мақал - мәтел

Істегенің - бізге жақсы, үйренгенің - өзіңе жақсы.

Мақал - мәтел

Болсаң болғандай бол - ағайынға қорғандай бол.

Мақал - мәтел

Білмегенінді - кісіден сұра, кісі жоқ болса - кішіден сұра.

Мақал - мәтел

Кірместен бұрын шығарыңды ойла.

Мақал - мәтел

Айдын да жартысы - жарық, жартысы - қараңғы.

Мақал - мәтел

Келбеті келгеннен кеңес сұра.

Мақал - мәтел

Өтірікке - нанба, қисынына - нан.

Мақал - мәтел

Өрең жетпеске - асылма, сөзің өтпеске - бас ұрма.

Мақал - мәтел

Қазақ жаңылса - қартынан сұрайды, орыс жаңылса - хатынан сұрайды.

Мақал - мәтел

Балаға қызмет бұйыр, артынан өзің жүгір.

Мақал - мәтел

Ұяда не көрсең - ұшқанда соны ілерсің.

Мақал - мәтел

Қыңыр көшіп - бай болмай-ақ қой, қисық сөйлеп - би болмай-ақ қой.

Мақал - мәтел

Берместің асы піспес.

Мақал - мәтел

Берместің үйінде бесті қымыз тұрады.

Мақал - мәтел

Қазанға не салсаң - шөмішке сол ілінер.

Мақал - мәтел

Құл күйеуге - күн жеңге: мәмлесі - бір теңге.

Мақал - мәтел

Өзі болған жігіттің түп атасын сұрама.

Мақал - мәтел

Әкімнің көңілінде бол, көзінде болма.

Мақал - мәтел

Тебегеннен теріс жүр.

Мақал - мәтел

Келгенді кеудеден итерме

Мақал - мәтел

Би болу оңай, билік айту қиын.

Мақал - мәтел

Өзіне-өзі өкпелеген - ол да білім барлығы, өзімнен өзар жоқ деген - қара көңіл тарлығы.

Мақал - мәтел

Бақ деген бір қара шыбын: таздың басына да, пұшықтың мұрнына да, соқырдың көзіне де қона береді.

Мақал - мәтел

Әуеде ұшқан бүркіт қалықтайды,

Сүймеген жар - жолдасын жарытпайды.

Сүйген жармен өмірлік жолдас болсаң,

Өлгеніңше сол шіркін налытпайды.

Қара өлең

Жігіттің жолдас болма қорыменен.

Қара өлең

Жігіт бол жігіт болсаң тал жібектей,

Жарамас қатты болу тікенектей.

Білімің болса дағы ұшан-теңіз,

Не керек өз жұртыңа қызмет етпей.

Қара өлең

Жігіт болсаң жігіт бол көңіл ашар,

Өнер қуған жігіттен пәле қашар.

Өміріңді өткізбе түндей қылып,

Жігіттің де жігіті бір-ақ жасар.

Қара өлең

Қиын екен жігітке жұртқа жақпақ,

Жақсы-жаман көңілін бірдей таппақ.

Қара қылды қақ жарып жүрсең дағы,

Біреу даттап кетеді, біреу мақтап.

Қара өлең

Жігіттер, дәурен өтер, дәурен өтер,

Бәрі де бұл дүниенің - әуре бекер.

Қаумалаған достарың сырт айналар,

Қадіріңе сүйген жар - сәулең жетер.

Қара өлең

Келеміз жоғарыдан төмен қайтып,

Көңілді көтерелік өлең айтып.

Көңілді көтермесек өлең айтып,

Әлі-ақ бір күн қалармыз жер томпайтып.

Қара өлең

Барында тіршіліктің түрлене бер,

Дұшпаның көре алмаған не демейді.

Қара өлең

Бекерге сұлулықтың сәні қайсы - сүйсініп бал дәмінен татпаған

Қара өлең

Құрбылар, жас күніңде өнер үйрен - басыңды есіктегі төрге сүйрер.

Қара өлең

Анаң да мақтан еткен ұл туғанын,

Қолыңнан келмес іске ұмтылмағын.

Сояды халық қаласа хан түйесін,

Ойлай жүр қайда жүрсең ұлтың қамын.

Қара өлең

Адал болсаң судай бол - су адамды көтереді,

Мықты болсаң жердей бол - жер ғаламды көтереді.

Би-шешендер

Ағайынның сөзінен аспа,

Қарияның сөзін аяққа баспа.

Көз қырын сала жүргейсің,

Мен боламын деген жасқа.

Би-шешендер

Арыстан айға шауып мерт болса - артында қалған баласы арыстаңдық етпес демеңіз, атасы аңсаған мұратқа баласы жетпес демеңіз.

Би-шешендер

Үш сөзді ешқашан естен шығармаған жөн: олар - ұят, борыш, обал.

Би-шешендер

Әйелді - теппе аяқпен, баланы - ұрма таяқпен: әйелді тепсең - сағың сынады, баланы ұрсаң - бағы сынады.

Би-шешендер

Қонақ күтпеген келіннің - ырысы көшеді,

Қариясын сыйламаған баланың - тынысы өшеді.

Би-шешендер

Жерден ауыр дегенім - ақыл, білім,

Судан терең дегенім - оқу, ғылым.

Оттан ыстық дегенім - фани жалған, адамның өмірі,

Көктен биік дегенім - тәкаппардың көңілі.

Би-шешендер

Айланы алысқа құрғайсың - пайданы жақынға қылғайсың.

Би-шешендер

Өткел өтсең бұрын өт - арты болар көк тайғақ,

Жауға шапсаң көппен шап - дұшпаныңа ол да айбат.

Би-шешендер

Біреуден алған - аманат,

Берсең жақсы саналап.

Жанжал қылсаң - бақ кетер,

Басыңа қонар жаманат.

Би-шешендер

Ата-ананың қадірін - балалы болғанда білерсің,

Ағайынның қадірін - жалалы болғанда білерсің.

Би-шешендер

Шабанды - атқа санама, жаманды - затқа санама.

Би-шешендер

Көп ішінде аз болсаң - әрнеме түсер ойыңа,

Көп ішінде жоқ болсаң - мін тағылар мойныңа.

Шортанбай Қанайұлы

Нар - түйенің маясы, көп - жалғыздың саясы,

Тайып кетсе аяғың - дұшпанның қанар табасы.

Шортанбай Қанайұлы

Халықпен - қастаспағайсың, жаманмен - достаспағайсың.

Шортанбай Қанайұлы

Жалғыздың ісі оңалмас, көптің ісі жоғалмас.

Шернияз Жарылғасұлы

Шайтанға шаршап тұрған ат бергенің -

«Тамұққа жақынымды жақ» дегенің.

Жыланды жолда жатқан кетсең соқпай,

«Тап болған бір ғаріпті шақ» дегенің.

Шәңгерей Бөкеев

Тұсында болған мәртті қорлама - табылмайды керекте.

Шалгиіз Тіленшеұлы

Бар күшіңді сынамай - балуандармен күреспе.

Шалгиіз Тіленшеұлы

Жоғары қарап оқ атпа - жақын түсер қасыңа.

Шалгиіз Тіленшеұлы

Айдын сулар, аймақ көл - тасыса дөңбек келтірер,

Көп өтірік, жаман сөз - басыңа бәле келтірер.

Шалгиіз Тіленшеұлы

Жаманға беліңді шешіп иланба - илантып тұрып өлтірер.

Шалгиіз Тіленшеұлы

Алға сап жауап бермеңіз - арғы түбін ойламай.

Шалгиіз Тіленшеұлы

Жүк тиесең - кетерсің, ниет етсең - жетерсің.

Шалгиіз Тіленшеұлы

Жүйрікпін деп жалданба - жолығарсың арланға.

Шалгиіз Тіленшеұлы

Атаның ұлы жақсыға - малыңды бер де, басың қос: бір күні болар керегі.

Шалгиіз Тіленшеұлы

Жалаңаш барып жауға ти - тәңірі өзі біледі ажалымыз қайдан дүр!

Шалгиіз Тіленшеұлы

Пайдаңды жақсы болсаң көпке тигіз.

Шал Құлекеұлы

Жақсы атансаң - басқаның хақын жеме.

Шал Құлекеұлы

Шешен жігіт- дүрмен тең, иманды көңіл - нұрмен тең, іс бітірмес надандар - жүз болса да, бірмен тең.

Шал Құлекеұлы

Пайдаңды жақсы болсаң тигіз көпке, жатырқап еш адамды шетке теппе.

Шал Құлекеұлы

Тілек: ағайының көп болсын, бірлігі оның бек болсын, жамандық жер кез болса - бір-біріне сеп болсын.

Шал Құлекеұлы

Пұт болдым деп мақтанба, одан да асқан батпан бар.

Шал Құлекеұлы

Ата-ананың қадірін - балалы болғанда білерсің,

Ағайынның қадірін - жалалы болғанда білерсің.

Дәулетіңнің қадірін - мал кеткенде білерсің,

Маңайдағы дұшпанды - түн жеткенде білерсің.

Шал Құлекеұлы

Кетеген болса - түйең жау,

Тебеген болса - биең жау,

Ұрысқақ болса - ұлың жау,

Тырысқақ болса - келінің жау.

Үмбетей Тілеуұлы

Ұл он беске келгенше - қолыңдағы қобызың,

Ұл он бестен асқан соң - тіл алмаса доңызың.

Үмбетей Тілеуұлы

Жылға сай батпақ болса - өте алмассың,

Жастан шыққан жүйрікке - жете алмассың.

Үмбетей Тілеуұлы

Мейманға отың басы болса суық - еліңе жақсы жігіт атанбассың.

Үмбетей Тілеуұлы

Кісіні көрсең - есікке,

Жүгіре шық, кешікпе.

Қарсы алмасаң мейманды,

Кесір болар несіпке.

Үмбетей Тілеуұлы

Жеріңді жат баспағай.

Тоныкөк

Аяқтан шалма, қапыда қалма.

Жан беріп, жан алысар жорықта,

Жауым көп деп қорықпа.

Жауың басынса - жолың жабылар.

Тоныкөк

Жауыңды - басындырма, халқыңды - ашындырма.

Тоныкөк

Кетпеңдер өне бойы дүние қуып.

Сүйінбай Аронұлы

Тайып бара жатқанға таяныш бол

Сайф Сарайи

Мүсәпірдің ақысын жеме - тозақта күйерсің.

Сайф Сарайи

Қате сөйлеп, кейін өкінгеннен гөрі - тек тұрған жақсы.

Сайф Сарайи

Айтқаныңды қайталама: алуаны да бірақ рет жейді.

Сайф Сарайи

Әркім өзінің білетін ісімен айналысқаны жөн.

Сайф Сарайи

Көңіл берме - көңіл бермес кісіге.

Сайф Сарайи

Өзіңнен қорқатын адамнан сақтан.

Сайф Сарайи

Жай жатқан жыланның құйрығын баспа.

Сайф Сарайи

Сапты аяқпен ас беріп, сабынан қарауыл қарама.

Сайф Сарайи

Отты сөндіріп - қозасын қалдырма,

Жыланды өлтіріп - баласын қалдырма.

Сайф Сарайи

Ізгі оймен ашқан есікті - қатты жаппа.

Жұрт қашардай - қатты болма,

Жұрт таптардай - жуас болма.

Сайф Сарайи

Құлыңды көп жәбірлей берме: қожасына - бұғау салынып, құлы бостандық алатын да күн туады.

Сайф Сарайи

Жаманмен жолдас болма.

Сайф Сарайи

Тайып бара жатқанға таяныш бол.

Сайф Сарайи

Кісінің көңіліне қара.

Сайф Сарайи

Артықтан - тағылым ал, кемге - үйрет.

Міржақып Дулатов

Көзіңді аш, оян қазақ, көтер басты,

Өткізбей қараңғыда бекер жасты.

Жер кетті, дін нашарлап, хал харам боп,

Қазағым, енді жату жарамас-ты.

Міржақып Дулатов

Көздің жасын құрғатар жігіт қайда,

Таршылықта қазақ тұр біздің жылап.

Жүріп, жастар, араға - жақындастыр,

Біздің халық өнерден жатыр жырақ.

Міржақып Дулатов

Асылдан - асыл туады, жалқаудан - масыл туады.

Мылжыңнан - езбе туады, қыдырмадан - кезбе туады.

Майқы би

Құдықты көздеуі бар жерден қаз.

Құтып

Темірді жайлап иер болар.

Құтып

Оқ нысанаға ғана атылады.

Пеш ысыса - нан күйер.

Құтып

Гауһар жоғалмасын десең - сенімсізге сеніп тапсырма.

Құтып

Ақырын жүрген алысқа барады.

Құтып

Үйдің іргесі берік болсын десең - қабырғасын асықпай қала.

Құтып

Тәуіптен ауырыңды жасырмағайсың.

Құтып

Жауыңнан бұрын қимылда - жеріңе жамандық келмейді.

Білге қаған

Тастағы жазудан тағлым алғайсың.

Білге қаған

Бақ болмайды басқа бақ - есің барда елің тап.

Білге қаған

Тіршілікте құрыштай бол төзімді,

Сан мәрте ел алдаса да өзіңді.

Әбу Нәсір әл-Фараби

Тағдырыңды еш уақытта жазғырма,

Кезде дағы әзәзілдер азғырған.

Әбу Нәсір әл-Фараби

Тәрбиелеу дегеніміз - адамның бойына білімге негізделген этикалық құндылықтар мен өнер қуатын дарыту.

Әбу Нәсір әл-Фараби

Кісімен бірге туыспау керек,

Туысқан соң - артық сөз қуыспау керек.

Әйтеке Байбекұлы

Суалмайтын суат жоқ, тартылмайтын бұлақ жоқ, қурамайтын құрақ жоқ.

Әйтеке Байбекұлы

Бай болсаң - халқыңа пайдаң тисін,

Батыр болсаң - жауыңа найзаң тисін.

Әйтеке Байбекұлы

Алты атасын арқалап жүргенді кім көріпті, жеті атасын жетелеп жүргеңді кім көріпті.

Әйтеке Байбекұлы

Өзің білмес ісіңді - білгендерден сұрап ал.

Жиренше шешен

Рахат іздесең - бейнетінен қорықпа, қуаныш іздесең - қайғысынан қашпа.

Жүсіп Баласағұн

Тегің мен түбіңді ұмытпағайсың.

Жүсіп Баласағұн

Қатты тәртіп көрсе бала бүгінде - өнерімен қуантады түбінде.

Жүсіп Баласағұн

Кейін өзің қалмау үшін табаға - жөнге салып, ие болғын балаға.

Жүсіп Баласағұн

Кісі алдындағы асқа қол сөзбас болар.

Жүсіп Баласағұн

Үлкен келгенде - кіші аяғын аямас болар.

Жүсіп Баласағұн

Ыстық асты үрмеп ішпе.

Жүсіп Баласағұн

Өз ісінді өзің атқар - өзгеге салмақ салмағын.

Жүсіп Баласағұн

Жай халықсыз болмайды іс те, ештеме - жайлап сөйлес, жөнсіз билеп- төстеме.

Жүсіп Баласағұн

Бір істі екі кісіге тапсырмас болар.

Жүсіп Баласағұн

Не істесең де - ықтиярыңмен істе.

Жүсіп Баласағұн

Түркі халқы жойылмасын, ел болсын!

Күлтегін

Бек ұлдарың құл болмағай, пәк қыздарың күң болмағай.

Күлтегін

Інің - ағаңдай болмас, ағаң - атаңдай болмас.

Күлтегін

Түркінің қасиетті жер-суының қарғысына қалма!

Күлтегін

Білмегенге - ермеген.

Күлтегін

Жасына қарай отырып, жағына қарай сөйлер болар.

Қазыбек Келдібекұлы

Тілекті - білек жеңбес,

Жүрекке - әмір жүрмес.

Қазыбек Келдібекұлы

Арға -мінажат.

Барға - қанағат, жоққа - салауат.

Қазыбек Келдібекұлы

Жарлының жалғыз тоны - жанат емей немене,

Аузыңдағы отыз тіс - болат емей немене,

Астыңдағы жарау ат - қанат емей немене?!

Қазыбек Келдібекұлы

Жазылмаған дерт қиын,

Орындалмаған серт қиын.

Жұрт айтқанды тындамай,

Өзің түскен өрт қиын.

Қазыбек Келдібекұлы

Өркенің өссін десең, кекшіл болма - кесапаты тиер,

Өзгеге қиянат жасар өршіл болма - қанатың күйер.

Басына іс түскен пендеге күлме - қайғысы көшер,

Жанашыры жоққа жәрдемші бол - абыройың өсер.

Қазыбек Келдібекұлы

Бүгін сағы сынды деп жақсыларды басынба,

Қиын-қыстау күн туса - сол табылар қасыңнан.

Қазыбек Келдібекұлы

Халқыңа қызмет ет,

Ізгілерге ізет ет,

Жаны жақсы жайсаңдарға құрмет ет.

Қожа Ахмет Йассауи

Сүйсең - хақты сүй.

Қожа Ахмет Йассауи

Арамзамен сырлас болма,

Олай етсең баспайды ісің оңға,

Бастан аяқ батумен пәле-сорға.

Қожа Ахмет Йассауи

Жаңылмайтын жақ жоқ, сүрінбейтін тұяқ жоқ.

Мақал - мәтел

Адасқанның айыбы жоқ - қайта үйірін тапқанға.

Мақал - мәтел

Алдыңа келсе - атаңның құнын кеш.

Мақал - мәтел