Үздік отыздыққа апарар «100 нақты қадам»

Дамыған 30 мемлекеттің қатарына ілігу жолындағы басты бағдаршамымыз іспетті «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының әр қадамы кемел келешекке жетелеп, мемлекетке деген халықтың сенімін арттырып, ашық қоғам құруға жетелейді. Қоғамымызда орын алып отырған келеңсіз жәйт, жемқорлықты жеңбейінше дамыған мемлекеттердің қатарынан орын алу қиын болмақ. Заман талабы жемқорлықпен күресте осы тектес қылмыс немесе құқық- бұзушылық үшін тек жазалаудың, яғни орын алған фактімен  жұмыс  жасаудың  аз  екендігін  көрсетіп  отыр.

Осы бір талапқа жауап ретінде «100 нақты қадам» жоспарының он үшінші қадамы сыбайлас жемқорлықтың алдын алу болып табылады.

Осы орайда Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Батыс Қазақстан облысы бойынша департаментімен сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында ауқымды жұмыстар жүргізілуде. Сол жұмыстардың бір бағыты жаңа құрылым – талдау және сыбайлас жемқорлық қатерлерін анықтау бөліміне жүктелген.

Бөлімнің негізгі мақсаты – мемлекеттік құрылымдар қызметін талдау, зерделеу және нәтижесінде анықталған сыбайлас жемқорлық қатерлерін жою туралы ұсыныс беру арқылы олардың қызметіндегі сыбайлас жемқорлық себептері мен шарттарын жою немесе мейлінше азайту. Жыл басынан бері бөлім талдаумен 60 мемлекеттік орган мен мекеме қызметін қамтыды. Талдау бірнеше бағыт бойынша жүргізіледі, соның ішінде қазіргі таңда басым көбі мемлекеттік органдармен және мекемелермен жүргізілетін қызмет көрсету, рұқсат беру және тексеруді жүзеге асыру сияқты сыбайлас жемқорлық орын алуы мүмкін қызмет салалары. Жоғарыдағы функцияларды жүзеге асыру барысында мүдделер қақтығысы, жеке тұлғалар мен бизнес субъектілері тап болар заңнамада көзделмеген құжаттар сұрату, артық қағазбастылық сынды негізсіз кедергілер, бизнес-үрдістердің көпсатылылығы, шешім қабылдау процесінің жабықтығы, лауазымды тұлғада дискреттік құзыреттіліктің болуы, қызмет алушы мен берушінің тікелей қатынаста болуы, белгілі бір функцияны реттеуші нормативтік-құқықтық актілерде қайшылықтардың орын алуы сияқты сыбайлас жемқорлықты тудыруы мүмкін себептер мен шарттар зерделенеді.

Бүгінгі таңда облысымыз бойынша талдаумен қамтылған мемлекеттік органдар мен мекемелер қызметінде сыбайлас жемқорлық қатерлері мен сыбайлас жемқорлыққа жол беретін себептер мен шарттар көбіне мемлекеттік қызмет көрсету саласында екендігі анықталып отыр. Талдау нәтижелері көрсеткеніндей, 10 мемлекеттік орган қызметіндегі 36 мемлекеттік қызмет көрсету іс жүзінде олардың стандарттары мен регламенттеріне сәйкес келмей отыр.

11 мемлекеттік органдағы 21 мемлекеттік қызмет бойынша дискреттік құзыреттілік, заңнамамен көзделмеген құжаттар сұратылған.  Сондай-ақ білім саласындағы 15 мемлекеттік қызмет  регламенттерінің Үкімет қаулыларымен бекітілетін стандарттарға сәйкес келмейтіндігі, 17 мемлекеттік қызмет бойынша қызмет көрсетуші мен қызмет алушы арасындағы тікелей қатынас көзделгендігі, іс жүзінде көрсетіліп жатқан 2 мемлекеттік кызметтің регламенттері дайындалмағандығы, мүдделер қақтығысы сияқты сыбайлас жемқорлық қатерлері анықталды.

Ағымдағы жылдың мамыр айында департамент қызметкерлерімен облыстық наркологиялық диспансер мен облыстық психикалық денсаулық орталығында жүргізілген талдау мен енгізілген ұсыныстар нәтижесінде денсаулық сақтау ұйымдары көрсететін наркологиялық және психонев-рологиялық диспансерде есепте тұрғандығы немесе тұрмайтындығы  жөнінде анықтама беру бойынша ақылы мемлекеттік қызмет бағаларының негізсіз өсіріліп бекітілгені анықталып, облыстық денсаулық сақтау басқармасы атына берілген кемшіліктерді жою туралы ұсыныс негізінде баға прейскуранттары қайта бекітіліп, қызмет бағалары қайта есептеліп, төмендетілді, қосымша құжат сұрату тоқтатылды және қызметті көрсету регламент пен стандартқа сәйкестендірілді.

Қазіргі таңда бақылау-рұқсат беру функциялары бойынша да дискреттік құзыреттілік, бақылау-рұқсат беру функцияларын жүзеге асырудың жекелеген деңгейлерін реттеуші құжаттардың болмауы, бақылау жүргізуде анық талаптардың жоқтығы сияқты сыбайлас жемқорлыққа себептер мен шарттар анықталып отыр. Сонымен қатар талдау барысында мемлекеттік құрылымдардың кейбір міндеттерін (функцияларын) мемлекеттік қызметке айналдырып, олардың ашықтығын қамтамасыз ету бағытында жұмыстар атқарылуда.

Мемлекеттік органдар мен мекемелерге  сыбайлас жемқорлық себептері мен шарттарын жою туралы ұсыныс берілген соң, одан әрі 4 айдан  кейін аталған органдарда ұсыныстарды және іс-қимыл жоспарын орындаудың мониторингі мен бағалауы (пост-талдау) жүргізіледі.

Осылайша департамент сыбайлас жемқорлықтың алдын алу, мемлекеттік органдар тарапынан көрсетілетін қызметтерді барынша оңтайландыру, электронды түрге айналдыру сияқты шаралар бизнес-үрдістердің ашықтығын қамтамасыз ету және қызмет көрсетушімен тікелей қатынасты болдырмау немесе барынша  азайтуға септігін тигізерліктей ауқымды жұмыс атқаруда.