Көзге күңгірт, ойда бар өткен
заман,
заман,
Бізден бұрын өтіпті бірталай
жан.
жан.
Сол өткен көп заманның бір
кезінде
кезінде
Қытайды билеп тұрған Сан-Хо-Жи
хан.
хан.
Көп болған өз жұртына шын
мейірімі,
мейірімі,
Ел қамын ойлайды екен
күндіз-түні.
күндіз-түні.
Өз басына келгендей есептейді,
Халқына біраз ғана зияндыны.
Жүргенде Мармар көлден балық
алып,
алып,
Қасында ақын қыздар әнге салып.
Қөңіліне ел жайынан бір ой
түссе,
түссе,
Қылады соның қамын қайта барып.
Бойына лайық көрмей бос
ойлауын,
ойлауын,
Қағады алтындаулы қоңырауын.
Бас уәзірін шақырып жарлық
айтып,
айтып,
Осыны қылсын дейді барша қауым:
«- Халқымда қысымшылық бар ма?
-дейді.
-дейді.
Немесе бір нәрсеге зар ма? -
дейді.
дейді.
Мені алдасаң - Құдайды
алдағаның,
алдағаның,
Жалған айтып жазада қалма?» -
дейді.
дейді.
«- Сізге өтірік айтқаным - қай
қылғаным,
қылғаным,
Онда бас пен сақалдан
айрылғаным.
айрылғаным.
Осы күнде еліңде түк қайғы жоқ,
Бұйрығыңмен бәрін де жай
қылғамын».
қылғамын».
«- Елді аяп әмірімді күнде
айтамын,
айтамын,
Орнына келтірмесең, ұлғайтамын.
Ақылың жоқ болса да, жасың
құрбы,
құрбы,
Ойымды сен тұрғанда кімге
айтамын».
айтамын».
Қайтқан соң уәзірімен
қалжыңдасып,
қалжыңдасып,
Бақшада көгершінге жемін шашып,
Екі қыз дағарадай қол шатырды
Ұстап жүр хан басына
жанталасып.
жанталасып.
Ол күні желсіз ыстық болды
қатты,
қатты,
Күйдіріп тиген жерін
шыдатпапты.
шыдатпапты.
Қап-қара қолшатырдан өте шығып,
Тақсырдың тақыр басын
шыжылдатты.
шыжылдатты.
Сан-Хо-Жи мұны көріп көп
ойлады,
ойлады,
«Шатырсыздар қайтіп жүр» деп
ойлады.
ойлады.
Үйге келіп уәзірін шақырып ап,
Елді ыстықтан құтқару еп
ойлады.
ойлады.
« - Ей, уәзір! Неткен ыстық
бүгінгі күн,
бүгінгі күн,
Көшеде не жаны жүр шатырсыздың!
Бай өзі алсын, кедейге шатыр
әпер,
әпер,
Қазынадан ұсталса да қанша жүз
мың.
мың.
Жандарал, қала басы,
частнойларын,
частнойларын,
Тез барып шақырып ал түгел
бәрін,
бәрін,
Бәрінің де бастары кесіледі,
Күн шыққанша бітпесе
бұйрықтарым».
бұйрықтарым».
Айтқан соң уәзір барып бұл
бұйрықты
бұйрықты
Ұлықтар қатты қорқып көп
ұлықты.
ұлықты.
Аздан соң ақылдарын жиып алып,
Кеңесіп, күңкілдесіп, сыбыр
шықты.
шықты.
Қазынадан талай ақша алмақ
болды,
болды,
Ол ақша ұлықтарда қалмақ болды.
Көшеде шатырсыздың бәрін ұстап,
Апарып абақтыға салмақ болды.
Ұлықтар осылайша айла тапты,
Қазынадан неше мың сом ақшаны
апты.
апты.
Шатыр түгіл киімсіз кедейлерді
Ұстап алып зынданға бәрін
жапты.
жапты.
Ертең ерте патсаға бәрі кепті,
«Ей, тақсыр! Көзіңізбен көрші,-
депті. -
депті. -
Қалмады шатыры жоқ жалғыз адам,
Қазынаның аз ақшаға несі
кетті».
кетті».
Білу үшін шықса да хан көшеге,
Шатырсыз бір кісіні көрсін
неге.
неге.
Баяғыдан ұлықтың қылығы осы,
Бүгін сеніп бола ма дүниеге?
Бұйрығын тез орындап ұлықтары,
Мақтанып шен алғызған
қылықтары.
қылықтары.
Абақтыда жылаған шатырсызша,
Сорлы елдің тыңдала ма қылған
зары.
зары.
Ұлтшыл деп сөгеді қазақ жасын,
Қорғау дұрыс емес деп әркім
басын.
басын.
Көштен қалған қаңғырып қазақ
жаяу,
жаяу,
Неге алдыңғы керуенге
апармасын?
апармасын?
Бірақ қазақ ұлығы тек тұра ма,
Халқының кемшілігін толтыра ма?
Біз көрген Николай ұлығындай,
Онан әрі менен көп сөз сұрама!
- 96 просмотров