Ғашығын тосып,
қайғырған
қайғырған
Көзінен жасы
тамшылап,
тамшылап,
Алыстан, сонау
айдыннан
айдыннан
Әр толқын келсе,
жөн сұрап,
жөн сұрап,
Жағада тұрды қыз
байғұс,
байғұс,
Ажары күнмен
таласып,
таласып,
Қанаты суық мұздай
құс -
құс -
Үстінен өтті әрі
асып.
асып.
О, сұмдық, не
еді сонау құс,
еді сонау құс,
Басынан ұшқан
бақыт па!
бақыт па!
Күткелі көп жаз,
талай қыс,
талай қыс,
Зымырап өткен
уақыт па!
уақыт па!
Дегенше болмай,
жел тұрып,
жел тұрып,
Ұшырды қызды
жартастан.
жартастан.
Толқын да, қыз
да бұлқынып,
да бұлқынып,
Аз ғана бір сәт
айқасқан.
айқасқан.
Белгісіз есім,
аталды ат,
аталды ат,
Жан дауыс, соңғы
үн шықты.
үн шықты.
Бір уыс маржан -
махаббат,
махаббат,
Теңізге батып, тұншықты.
Жағаға күнде
жиналып,
жиналып,
Тасбиық тартқан
татарлар,
татарлар,
Күңіреніп,
жылап, қиналып,
жылап, қиналып,
Аллаға жаббар,
айтқан зар.
айтқан зар.
Қырымның қоңыр
таулары
таулары
Теңізге қалған
үңіліп.
үңіліп.
Миуалы
бақша-баулары
бақша-баулары
Жемісін шашқан,
бүлініп.
бүлініп.
Жолына қыздың
кұрбандық
кұрбандық
Шалынған мал,
жан мыңдаған.
жан мыңдаған.
Алыстан Алла құр
қалғып,
қалғып,
Арызды шала тыңдаған.
Сол күні, -
дейді, - теңізге
дейді, - теңізге
Қыз әкесі ау
сапты.
сапты.
Тауыпты жолай,
еңісте
еңісте
Үзіліп қалған
моншақты.
моншақты.
Жалт қараса,
айдынға
айдынға
Асылып қалған
бір білек.
бір білек.
Алыста көздің
алдында
алдында
Ағынды асау
тілгілеп.
тілгілеп.
Барып та барып,
шым батқан,
шым батқан,
Жерінде иірім тұрды
сәл.
сәл.
Ышқынып мана үн
қатқан
қатқан
Қызы екенін
білді шал.
білді шал.
Қиырда сонау
ырғалып,
ырғалып,
Жететін жерде
көз сеніп.
көз сеніп.
Бір нүкте, бәлкім,
бір қайық
бір қайық
Тұр еді дейді
теңселіп.
теңселіп.
Аздан соң нүкте
үшеу боп,
үшеу боп,
Тағы да қайта
табысқан.
табысқан.
Қууға қайық
мешеу боп,
мешеу боп,
Жағаға келіп
жабысқан.
жабысқан.
Қарғап та тілеп
тұрмысты,
тұрмысты,
Болыстық таппай
жалғаннан,
жалғаннан,
Толтырып жасқа
уысты,
уысты,
Сақалын жұлып
шал қалған.
шал қалған.
Теңіздің тентек
толқынын
толқынын
Жасынан сүйіп
жастанған.
жастанған.
Бақытын тонап
жолшының,
жолшының,
Жүрегі жұмыр тас
болған.
болған.
Тағдырын суға
тапсырып,
тапсырып,
Талайын судан
іздеген.
іздеген.
Жіберсе теңіз
басқа ұрып,
басқа ұрып,
Үмітін содан үзбеген.
Дауылдар оны
үркітпей,
үркітпей,
Қайығын күнде
салатын.
салатын.
Толқынға қонған
бүркіттей
бүркіттей
Қаусырып темір
қанатын.
қанатын.
Іздері әмән жем
еді,
еді,
Теңізден қырға
атылып.
атылып.
Қалтылдақ не бір
кемені
кемені
Тонайтын терең
батырып.
батырып.
Бір күні қызға
жолықты,
жолықты,
Жүргенде жайнап,
күш сақтап.
күш сақтап.
Жамылып толқын
ол күтті,
ол күтті,
Денеге көзі
түсті аппақ.
түсті аппақ.
"Қарақшы
жолы боларда,
жолы боларда,
Қара жел
серік", - дейтұғын.
серік", - дейтұғын.
Әкелді қызды сол
алға,
алға,
Жайындай жемін
жейтұғын.
жейтұғын.
Қара бір шеңгел
қаңбақтай,
қаңбақтай,
Қақты да қызды,
жоғалтты.
жоғалтты.
Тұншықтырмай,
аунатпай
аунатпай
Әкете барды сол әккі.
"Әкепті
біздің қанішер,
біздің қанішер,
Сұлуды сүйіп, өбектеп,
Мекені қыздың -
алыс ел,
алыс ел,
Қырымнан болса
керек! - деп.
керек! - деп.
Жағасына
айдынның
айдынның
Ауларын жайып
кептіріп.
кептіріп.
Бірінде бейбіт,
жай күннің
жай күннің
Айтысты аңыз көп
түрік...
түрік...
Арада жылдар
аунақшып,
аунақшып,
Осынау жүйрік
толқындай,
толқындай,
Айдың бір басын
ай қақшып,
ай қақшып,
Аға да берді күн
тынбай.
тынбай.
Дүниеге келді
бір перзент,
бір перзент,
Нәр алып өмір-бұлақтан.
Ай әлдилеп, күн
тербеп,
тербеп,
Толқындар оны жұбатқан.
Туған ел, алыс
жағалау
жағалау
Алмай да көзін
бір содан.
бір содан.
Артында аңдып
зұлым жау,
зұлым жау,
Анасы байғұс
шаршаған.
шаршаған.
Ұшса да жалғыз
шағала
шағала
Сәлемін айтып
зар жылап,
зар жылап,
Жапанда, жалғыз
жаға да,
жаға да,
Алдында сәби
маужырап,
маужырап,
Айдынның ащы
суындай
суындай
Жасымен құмды
суарып.
суарып.
Ойлайтын нелер
бұл ұдай,
бұл ұдай,
Көретін қандай
бір жарық.
бір жарық.
Шалынса көзге
бір желкем,
бір желкем,
Түтіні көкте
будақтап,
будақтап,
Жүгірер еді
күнде ертең
күнде ертең
Сәбиін шапшаң
құндақтап.
құндақтап.
Дариғай, ыстық
туған жер,
туған жер,
Біресе асыл ана
боп,
боп,
Біресе жұпар,
көк нөсер,
көк нөсер,
Біресе жайсаң
дала боп,
дала боп,
Біресе ыстық
бала боп,
бала боп,
Біресе жалын жар
болып.
болып.
Біресе қорған,
пана боп,
пана боп,
Біресе азық, нәр
болып,
болып,
Жер жүзіндегі
асылдың
асылдың
Бәрі болып, бар
болып.
болып.
Құртасың ғой жүректі,
Көре алмай
қалсақ - зар болып!
қалсақ - зар болып!
Қырсықты тағдыр.
Қырсық көп,
Қырсық көп,
Жауады күнде
жауындай.
жауындай.
Үзілді үміт
быт-шыт боп
быт-шыт боп
Балықшы әке
ауындай.
ауындай.
Сонау бір Қырым
таулары,
таулары,
Қыдырған әсем
баулары.
баулары.
Арбады жанды,
арбады,
арбады,
Шыдауға дәті
қалмады.
қалмады.
"Құрбылар
қалды-ау, жар қалды-ау,
қалды-ау, жар қалды-ау,
Өмірім болдың
неге жем?
неге жем?
Миуа теріп
барған тау,
барған тау,
Күлісіп қайтқан
көк өзен.
көк өзен.
Бұрқырап жатқан
"Ұшан су"
"Ұшан су"
Бұрымымды үзсең
болмай ма?
болмай ма?
Сонау бір туған
тұстан су
тұстан су
Бұйырып ішсем
болмай ма?
болмай ма?
Кеш мені, сәби,
сен ұқпас
сен ұқпас
Тәуекел мені тұр
бастап.
бастап.
Қырсықса тағдыр,
қу қақбас,
қу қақбас,
Жатармыз бірге
құм жастап.
құм жастап.
Менен де қалып,
сен тірлік
сен тірлік
Етпессің, тауып
сән-қызық.
сән-қызық.
Бәрі бір сорлы
жетімдік,
жетімдік,
Бәрі бір сорлы
жалғыздық.
жалғыздық.
Осынау Қара
теңізден
теңізден
Бел будым жалдап
өтуге,
өтуге,
Ақ сүтін беріп
емізген
емізген
Қырымға қайран
жетуге!
жетуге!
"Тәуекел
түбі - жел қайық"
түбі - жел қайық"
Қаруым жалғыз
Тәуекел!
Тәуекел!
Тілеймін қолым
кең жайып,
кең жайып,
Жәрдемінді,
Алла, бері әкел!
Алла, бері әкел!
Қорықпа, балам,
мұң шегіп,
мұң шегіп,
Үшеуміз қазір -
біз бармыз.
біз бармыз.
Махаббат атты
бір серік,
бір серік,
Қолдаса құстай
зырлармыз!
зырлармыз!
Тұншықсаң теңіз
суына,
суына,
Ақ сүтімді еме
бер!
бер!
Мен тұншықпан, сірә
да,
да,
Есен болсаң сен
егер!",
егер!",
Үш жасар сәби
жымиып,
жымиып,
Қарайды күнге,
анаға!
анаға!
Тарта ма, сонау
тұңғиық,
тұңғиық,
Бола ма жаны
садаға!
садаға!
Қайдан білсін ол
сәби,
сәби,
Тағдырын құрық
сілтеген!
сілтеген!
...Толқиды
толқын - о пәни,
толқын - о пәни,
Бір жоғары, бір
төмен.
төмен.
Осылай өмір жолы
да,
да,
Өтпексің зырлап,
дөңгелеп,
дөңгелеп,
Тұңғиық терең
қойнына
қойнына
Басыңмен сүңги
бер демек!
бер демек!
Тәуекел атты бір
мықты
мықты
Азанда бастап
соларды.
соларды.
Қойнына теңіз
сүңгітті,
сүңгітті,
Қос нүкте көзден
жоғалды.
жоғалды.
Қос нүкте! Қос
жан, Қос өмір,
жан, Қос өмір,
Қосақталған
күйінде.
күйінде.
Деді ме, бәлкім,
қош, өмір! -
қош, өмір! -
Кетті теңіз
түбіне.
түбіне.
Қарғыған жерде
қалыпты із,
қалыпты із,
Түріктер көзі
қадалған:
қадалған:
Десіпті:
"Мынау балық қыз,
"Мынау балық қыз,
Су перісінен
жаралған!
жаралған!
Адамда болмас
бұл жүрек,
бұл жүрек,
Келе ме тағы пір
деуге?
деуге?
Ілігіп жүрер,
кім білед,
кім білед,
Ау салмайық бұл
жерге!".
жерге!".
Сонда бір ойлы
ақсақал,
ақсақал,
Қадалып сонау
айдынға.
айдынға.
"Жамағат тыңда,
тоқта сәл,
тоқта сәл,
Бір хикмәт бар мұнда!
Әулие дер ем бұл
істі,
істі,
Жан-жағы толы
шапағат!
шапағат!
Тастады қапас тұрмысты,
Айтты да ақтық
лағнат.
лағнат.
Сағыныш алып
жөнелді,
жөнелді,
Басуға улы бір
дертін.
дертін.
Ең болмаса, ол
елдің
елдің
Ауасы еркін, суы
еркін!
еркін!
Еркіндік деген
дүние-ай,
дүние-ай,
Қанатысың ғой адамның!
Азаттық аз күн,
не бір ай -
не бір ай -
Болды да бейбақ
соған мұң!
соған мұң!
Пері де емес,
жын да емес,
жын да емес,
Періште болсаң
шараң не?!
шараң не?!
Бәрібір олар мұнда
емес,
емес,
Атам де, мейлі,
шабам де!
шабам де!
Өзі де оның оқ,
бәлкім,
бәлкім,
Тағдырын көздеп
атылған.
атылған.
Оқты кім бар
жоқтайтын,
жоқтайтын,
Оқты кім бар шақырған!
Тірі болса, егер
де,
де,
Тілегін тіле
жабылып!
жабылып!
Әйтпесе жай
ел-елге,
ел-елге,
Аңыз қыл, сыйын,
табынып!
табынып!
Махаббат атты
құдірет
құдірет
Періште қылған
соларды!
соларды!
Соғуын тияр кұр
жүрек,
жүрек,
Өлмейтін жандар
со мәңгі!"
со мәңгі!"
Деді де, ауыр
күрсініп
күрсініп
Сақалын аппақ
салалап.
салалап.
Көзінен жасын бір
сығып,
сығып,
Кетті теңіз
жағалап.
жағалап.
Артында үнсіз
топ қалды,
топ қалды,
Өркеш-өркеш
жағадай.
жағадай.
Толқындай сұлық
тоқталды,
тоқталды,
Көпке шейін
тарамай...
тарамай...
Үш күннен соң
жағада
жағада
Жүрді біреу
қараңдап.
қараңдап.
Бейне бір ағаш
бағана
бағана
Жолаушы көзі
қадалмақ.
қадалмақ.
Сағымда ұзақ
қозғалып,
қозғалып,
Бұлыңғыр түстей
бұлдырап.
бұлдырап.
Соңында дәурен
жаз қалып,
жаз қалып,
Құлдилап төмен
құлдырап.
құлдырап.
Теңізге қайтып
түсе алмай,
түсе алмай,
Түссе де тастап
кете алмай.
кете алмай.
Алдында ғажап
күш бардай,
күш бардай,
Тәуекел соған
ете алмай,
ете алмай,
Қайраны біткен
сол байғұс,
сол байғұс,
Қарғап та сілеп
тағдырын.
тағдырын.
Салмағы зілдей
бір қарғыс
бір қарғыс
Әкеткен тірлік
барлығын.
барлығын.
Ауылдан, елден
ол аулақ,
ол аулақ,
Адақтап, қуып
шығарған.
шығарған.
Жарық күн, теңіз
оған жат,
оған жат,
Азабы күтіп тұр
алдан.
алдан.
Махаббат атты
әулие
әулие
Өзінің нәзік қолымен
Лақтырған қарғап
мәңгіге,
мәңгіге,
Ойнамай ұзақ
онымен.
онымен.
Күні-түн жылап,
шыңғырған,
шыңғырған,
Ұрғылап өзін
өңмеңге.
өңмеңге.
Қалбалақтаған
жынды жан,
жынды жан,
Қалыпты дейді
сол дөңде.
сол дөңде.
Қарғыстап өткен
күндерді,
күндерді,
Қақсаған үнін
тыя алмай.
тыя алмай.
Әлі күн қаңғып
жүр дейді
жүр дейді
Теңізге, жерге
сыя алмай...
сыя алмай...
Теңізде мінез
болған соң,
болған соң,
Теңізде де жүрек
бар.
бар.
Азырақ тасып
алған соң,
алған соң,
Ентігін басар,
ол да ұйқтар.
ол да ұйқтар.
Теңізде жүрек
болған соң,
болған соң,
Теңізде жан бар,
сезім бар!
сезім бар!
Сабасын жайып -
толған соң
толған соң
Саябыр, сабыр,
төзім бар!
төзім бар!
Өзінше ол да ұлы
ана,
ана,
Құшағы толы
тіршілік.
тіршілік.
Қарайды ол да мұндана,
Қасіретке жаны
түршігіп.
түршігіп.
Аяйды ол да
мүскінді,
мүскінді,
Аяулы болса
туысы.
туысы.
Мұқатса қара күш
кімді,
кімді,
Теңіздің жомарт
уысы.
уысы.
Әлдилер, жеңіл
тербетер
тербетер
Сиқырлы жұмсақ
алақан.
алақан.
Сол әлдимен ер
жетер,
жетер,
Тіршілік басы -
балапан.
балапан.
Осыған нанбай,
кімде-кім
кімде-кім
Шайқар да болса
бір басын.
бір басын.
Тындасын теңіз
жүрегін,
жүрегін,
Жүрегі болса,
тыңдасын!
тыңдасын!
...Белгісіз
қанша күн өтті,
қанша күн өтті,
Құшағын теңіз
ашқалы.
ашқалы.
Махаббат толы
жүректі
жүректі
Қырымға алып
қашқалы.
қашқалы.
Жел көтеріп дем
беріп,
беріп,
Толқын жүйрік ат
болып.
болып.
Сол екеуін
өңгеріп,
өңгеріп,
Теңіз алтын тақ
болып.
болып.
Бастарынан күн
аумай,
аумай,
Серік болып көп
жұлдыз.
жұлдыз.
Көкте жүзген нұрлы
айдай,
айдай,
Жүзе берді сол
бір қыз.
бір қыз.
Батыр қызы
Қырымның,
Қырымның,
Өмір атты
жорықтан.
жорықтан.
Келе жатты, сұлуың
Астында аты
зорыққан.
зорыққан.
Арман деген ат
еді ол,
еді ол,
Тұлпар еді-ау
самғаған.
самғаған.
Адам білмес алыс
жол,
жол,
Ешкім көпір
салмаған.
салмаған.
Қажытты да мұқатты,
Жалғыз теңіз не
істесін?
істесін?
Мына сапар, бұл
шақты
шақты
Жалғыз ғана
кешкесін.
кешкесін.
Адам керек мұндайда,
Айла керек, күш
керек.
керек.
Шыбын жанға бір
пайда,
пайда,
Ақыл ғана
істемек!
істемек!
Теңізбенен - тіл
бөлек,
бөлек,
Келеді оны
арқалап.
арқалап.
Жалғыз ғана бір
жүрек, -
жүрек, -
Жалғыз ғана
махаббат.
махаббат.
Әлсіз де жанған
бір үміт,
бір үміт,
Сөнерін білмей,
сөнбесін.
сөнбесін.
Кеудеде туып бір
күдік,
күдік,
Жеңерін білмей,
жеңбесін.
жеңбесін.
Көзінде тамшы,
соңғы жас,
соңғы жас,
Шығарын білмей,
шықпасын.
шықпасын.
Өмір мен ажал
салды айқас,
салды айқас,
Жығарын білмей,
жықпасын.
жықпасын.
Туған жер -
ыстық махаббат,
ыстық махаббат,
Қаларын білмей,
қалмасын,
қалмасын,
Қайран бір
арман, қайран бақ
арман, қайран бақ
Жанарын білмей,
жанбасын.
жанбасын.
Ішінде жатқан
бір өксік
бір өксік
Өшерін білмей,
өшпесін.
өшпесін.
Еңбегін зая құр
еш қып,
еш қып,
Көшерін білмей,
көшпесін.
көшпесін.
Ең соңғы сағат
қалғанда
қалғанда
Көрінді-ау туған
жағалау!
жағалау!
Көрінді-ау
көкшіл жайлау да,
көкшіл жайлау да,
Көрінді-ау
барқыт қайран тау!
барқыт қайран тау!
Дүние нұрға
малынып,
малынып,
Қарады өмір
жылынып.
жылынып.
Тәтті арман,
шіркін бал үміт
шіркін бал үміт
Өзекке түсті құйылып.
Көзінен жасы
моншақтап,
моншақтап,
Көңілде күдік тұншықты.
Бөбегін қысып құшақтап,
Атылып судан қыз
шықты.
шықты.
Өмірде тұңғыш
көргендей
көргендей
Ай Петри ақ
басын.
басын.
Жүгіріп келіп
енгендей
енгендей
Жұмақтың ашып
қақпасын.
қақпасын.
Өмірде тұңғыш
білгендей
білгендей
Мисхорды, туған
жағаны
жағаны
Үйіне алғаш
кіргендей,
кіргендей,
Танығандай
ананы.
ананы.
Қатарлас құрбы,
келіншек
келіншек
Жасауын алып
келгендей.
келгендей.
Ақ жібек көйлек,
желбіршек
желбіршек
Төгілтіп үстке
кигендей.
кигендей.
Немесе жалын
сонау жар
сонау жар
Жағада бір кез
көп тосқан.
көп тосқан.
Секілді бейне бұған
дәл
дәл
Еңіреп келіп,
төс құшқан.
төс құшқан.
Қалшиған күйі
тоқтаған,
тоқтаған,
Еткенде ерні сәл
күбір.
күбір.
"Рахат мұндай
жоқ маған,
жоқ маған,
Бітсе де мейлі
бір ғұмыр!
бір ғұмыр!
Демеймін қысқа
тіледім,
тіледім,
Жоқ арман, жоқ,
жоқ, жоқ менде!
жоқ, жоқ менде!
Қасында ұйқтап
түнермін,
түнермін,
Оянып рухым
көктемде!
көктемде!
Жазында жайнап
гүл болып,
гүл болып,
Биіктен төмен
төгілем.
төгілем.
Қаламым мәңгі бір
болып
болып
Қырымым, жаным,
сенімен.
сенімен.
Тұрғаным жетер
осы кеп,
осы кеп,
Өзімдей болсын
олжалы.
олжалы.
"Бала деген
- осы!" деп,
- осы!" деп,
Үңіліп тұрсаң
болғаны!" -
болғаны!" -
Деген сөз сонау
ерінде,
ерінде,
Айтуға ауыр күш
болған.
болған.
Теңізден шыққан
жерінде
жерінде
Мызғымай дене
мыс болған.
мыс болған.
Сәби де аң-таң
күйінде,
күйінде,
Құшақтап алған
анасын.
анасын.
Мекені сол, үйі
де,
де,
Ол қай жаққа
бара алсын!
бара алсын!
Осылай келіп
қауышқан
қауышқан
Үш бірдей асыл
махаббат,
махаббат,
Ана мен бала,
туған жер
туған жер
Қашанда қатар
аталмақ.
аталмақ.
Қырымның жасыл
таулары
таулары
Шақырар келіп
көрші деп.
көрші деп.
Жырлайды миуа,
баулары
баулары
"Махаббат
періштесі" деп.
періштесі" деп.
Жағада халық
тына қап,
тына қап,
Төсіне басып
қолдарын.
қолдарын.
Асыл бір сезім ұялап,
Үндетпей ұстап
сол бәрін.
сол бәрін.
Мықты боп кеткен
мәңгіге
мәңгіге
Жомарт та есім,
ер есім,
ер есім,
"Ана"
атты тәңірге
атты тәңірге
Табынған жұртты
кө ресің!
кө ресің!
- 138 просмотров