Серік Ықсанғали

         Бауырды бауырға қару кезеуге мәжбүр еткен одақтастар Ресейде
1918-1920 жылдары ғана болып, біртіндеп «тастап кетті». Иә, осы сөздің тура
мағынасында. Алғашқыда ақтарға барынша көмектескен, Антанта артынша орыстардан
жерініп шықты. Себеп-ақтар «біртұтас, бөлінбейтін Ресей үшін!» деген ұран
көтерді. Монархияны қалпына келтіру жөніндегі бұрынғы патша генералдарының
жоспары Батыс демократиясының көңілінен шыққан жоқ. Оларға бөлшектелген,
өздерінің «ашса-алақанында, жұмса-жұдырығында жүретін» Ресей керек еді...

          ...Болат Наурызғалиев. Осы аяулы жанның аты мен тегін аузыма
алғанда, сонау өте алыста қалған 1971 жылдың қаңтар айы есіме оралады. Қаһарлы
қаңтардың аязды күндерінің бірінде оны алғаш рет көріп, жақын танысқан едім.
Жәнібек аудандық «Октябрь туы» газетінің редакциясында. Орта бойлы, қара торы,
тығыншықтай, ұзын бакенбарды (сол кездегі жігіттердің шаш қою сәні) бар, қой
көзінен жайсаңдықтың лебі есіп тұратын Бөкеңді (Болат ағаны) бір көргеннен
ұнатпау мүмкін емес. Елгезек, адамға жылы ұшырап, кез келгенмен шүйіркелесуге

        Қасиетті «Құран-Кәрімнің» «Исра» сүресінде былай делінген
екен: «Ысырапқорлар шын мәнінде, шайтан ( шайтанның) жақындары». Расында да
бізде су үнемі туралы айтып көріңізші, жұрт сізге қалай қарар екен?! Ең
жұмсағы: «Құдайдың қара суын аяп тұрмысың?» деп, иығын бір қиқаң еткізер еді.
Әлі де біздің санамыз судың тым қат тіршілік көзі екенін қатаң ескеру сатысына
жетпеген сыңайлы. Оның үстіне күнде пайдаланып жүрген тұщы судың бір
текшеметріне бар болғаны 16,4 теңге төлегесін, үнем туралы әңгіме қозғау тым

          Алматы қаласындағы «Аруна» ЖШС-ының баспасында жарық көрген
«Тарих Ата» айдарымен жарық көрген «Қазақ хандығы» атты («Қазақстан балалар
энциклопедиясы» сериясы бойынша) кітапта былай делінген : « Ноғай Ордасы,
Маңғыт Ордасы - ХІҮ ғасырда Алтын Орданың ыдырауы нәтижесінде пайда болған
мемлекет. Ноғай Ордасы Х!!! ғасырдың екінші жартысында Алтын Орданың әскери
қолбасшысы Ноғай әскерінің құрамына енген тайпалар мен маңғыт тайпасынан
құралған.Ноғайлар Еділден Ертіске дейін, Каспий мен Арал теңіздерінен Түменге

        Қожанасыр, Ходжа Насреддин, молда Насреддин- оның дүние
жүзіне тарап кеткен толық емес атауларының кейбіреуі осындай. Оны бүкіл әлем
біледі. Соның ішінде Орта Шығыс мен Балқан түбегіндегі елдердің тұрғындары жыр
етіп айтады. Тіпті көршілес екі ел оны өзінің «жерлесі» деп танып, сан ғасырдан
бір-бірімен таласып келеді. Олар-Түркия мен Иран. Бірақ соңғы ғасырда
түріктердің таразысы басым түсіп, адамзат тек сол елді ғана даңқты Қожанасырдың
Отаны деп таныпты.