Тағы да қайталап айтамыз, біз тың игеруге келген сан алуан
ұлт өкілдері мен өз жерлестеріміздің жанқиярлық еңбегін, даңқты өнеге-үлгісін
бекерге шығарудан аулақпыз. Қарапайым еңбек адамдарының атақ-даңқы мәңгілікке қала бермек. Бұл-біздің тек тыңға
қатысты кейбір ақиқатты ғана жария етіп, дақпыртты жоққа шығаруға тырысқан
әрекетіміз ғана. Шындықты білу де, есту де қашанда ауыр, бірақ ол келешек ұрпақ
үшін аса қажет.
Біз жоғарыдағы минералдық заттарды бекерге ауызға алып
отырғанымыз жоқ. Себебі минералдық заттар- ағзаға аса қажетті дәрумен
құраушылар. Мәселен, С,В1 және Д дәруменін құрауда марганец шешуші орынға ие.
Кобальт болса, В 12 дәруменінің құрамына кіреді. Дәрумендердің пайдасы туралы
бүгінде айту артық. С дәрумені немесе аскорбин қышқылының жетіспеуі қырқұлақ
және скорбут ауруын туғызады. В2 (рибофлавин) сүт сарысуының түсін бере отырып,
адамды көз, ас қорыту ауруларынан сақтайды, бойдың өсуіне себепші. Адам
Баяғыда қазақтың бір ауылында даңғойлау жігіт өмір сүріпті.
Өзі : « Мен орысша жақсы білемін» деп, мақтанды екен. Содан ғайыптан ғайып,
ауылға кездейсоқ екі орыс келіп қалса керек. Ауыл адамдары олардан сескеніп,
ана жігітті шақыртып алдыртады. О заманда қазақтың мыңнан біреуінің ғана орыс
тіліне жүйрік болғандығы белгілі. Содан әлгі жігіт тосын жағдайдан абыржып
қалып, біраздан соң, өзіне жақын тұрған орысқа бұрылып: « Он говорит, тон
говорит» деп, осы екі сөзді қайталай беріпті. Оның сөзіне түсінбеген кездейсоқ
Сталиннің екі некелі әйелі болды. Алғашқысы-ұлты грузин
Екатерина ерте қайтыс болып, соңына ұлы
Яковты қалдырды. Екіншісі Надежда Аллилуевадан Василий сынды ұл, Светлана атты қыз сүйген. Яков
немістердің қолында қаза тапса, әкесі өлгесін қуғынға ұшыраған Василий 1962 жылы Қазан қаласында
көз жұмды. Светлана үнді дипломатына күйеуге шығып, шетелге кетті. Қазір Ресей
мен Гүржістанда Сталиннің үрім- бұтақтары өмір сүріп жатыр. Олар өз бабасын
құрмет тұтады.
Бүгінде экологиялық зиянды аймақтарда адамның жаны
түршігетін (ауа мен топырақтың, жер асты суларының ластануы, бауыр мен жүрек,
қан тамыры ауруларының көбеюі, өзін-өзі өлтірудің белең алуы,т.б.) жағдаяттар
мен деректер өте көп.
Мен 1964-2000 жылдары Батыс Қазақстан мен Атырау облыстары
үшін тажал аймағы болып табылатын Капустин Яр сынақ айлағының төңірегіндегі
Жәнібек ауданында өмір сүрдім. Студенттік жылдарды санамағанда, 32 жыл бойы сол
ауданда балалық, жастық, есею, зерделі шақтарым өтіпті. Ал 32 жыл дегенің аз
ғұмыр емес.
