Бірінші өлең
Өз елім, қайда болсам да
Кең байтақ
совет елінде.
совет елінде.
Өз үйім - қайда қонсам да,
Жат жер жоқ совет жерінде.
Ішінде тек-ау
солардың
солардың
Туған жер дейтін бір жер бар:
Сондай жер менің Оралым,
Оралым - Жайық өр
көкжал.
көкжал.
Басталған өшпес өзегі
Орыстың
жомарт жерінен.
жомарт жерінен.
Осынау өрен өзенді
Көрмесем
жылда зерігем.
жылда зерігем.
Осы жер еді ораған
Құндақтап
мені жер көкке
мені жер көкке
Осында алғаш
қарағам
қарағам
Таңырқап жұмбақ
жер-көкке.
жер-көкке.
Гүл жайнап
қызыл галстук,
қызыл галстук,
Балалық өтті
осында.
осында.
Осында көзге әлі ыстық
Жастықтың тұңғыш
досы да.
досы да.
Түсінгем алғаш
сол жерде
сол жерде
Кеңдігін мендік
Отанның,
Отанның,
Осында, нәрі
мол жерде
мол жерде
Өркенім өсті, от алдым.
Мәңгілік жасыл емендей.
Саясын берді Отаным.
«Орал да осы, - дегендей, -
Менің бір берік бұтағым».
Екінші өлең
«Оралым» десем, ойыма
Келеді тағы бір келін;
Ұлы ақын Жайық бойында
Жолаушы келін жер кезген.
Ол кезде Орал - қалашық,
Көшесін шаң мен құм басқан.
Кұйынын көкке
ала ұшып.
ала ұшып.
Соғатын желі тынбастан.
Аралай
қапас көшені
қапас көшені
Келеді Пушкин
жай басып.
жай басып.
Заманның
ауыр кеселі
ауыр кеселі
Мұнда да тұрды жалғасып.
Шығарады
бір ащы үн
бір ащы үн
Даланың мұңын
шерткен жол,
шерткен жол,
Күткендей дауыл Пугачевтың
Дүмпуіл оты жеткен жер.
Базарда жаңа бай қазақ
Жатқанда сабап жалшысып,
Бір орыс барып, әй, ғажап,
Жұлып кеп алды қамшысын.
Желдің де Пушкин ызыңын,
Тыңдайды енді ұққандай,
Тыңдайды қазақ қызының
Мұң-әнін жақын тұтқандай.
Қолында ұлы
ақынның -
ақынның -
«Қозы мен Баян» дастаны,
Секілді қазақ халқының
Жүрегін
досқа ашқаны.
досқа ашқаны.
Әні де қазақ қызының
Тағдырға кінә таққандай,
Арманда Баян, Қозының
Ақынға зарын шаққандай.
«Әнімді, - ден ол келгендей, -
Жанашыр адам тыңдасын».
Акын да содан
көргендей
көргендей
Татьянаның мұңдасын.
Жұбатып оймен сол қызды
Келеді ақын күбірлеп:
«Туады бақыт
жұлдызы,
жұлдызы,
Тұрады
елің күлімдеп!»
елің күлімдеп!»
Осылай жүрген Ортада
Пушкинді болжап көремін.
Жолаушы еді ол онда,
Жанына түйген өлеңін.
Жолаушы емес ол енді,
Қаламның тұрғын
адамы,
адамы,
Саңқылдап өлмес
өлеңі,
өлеңі,
Шарлайды азат
даланы.
даланы.
Өзгеше бүгін Орал да,
Білмейді мұңды
қыз әнін,
қыз әнін,
Қалашық емес, зор қала -
Қаласы еркін музаның.
Жарлы орыс, жалшы қазақ жоқ.
Дәулетке қарық достар бар -
Құлдықтан
мәңгі азат боп,
мәңгі азат боп,
Тағдырын
мәңгі қосқандар.
мәңгі қосқандар.
Ақынды енді әркім
де
де
Әр үйден күнде көреді;
Сөйлейді Пушкин бар тілде,
Бар тілде дана өлеңі.
Үшінші өлең
Бар ма Оралда айларында көктемнің
Гүл алаңы жанынан бір өткенің?
Чапаевтың ескерткішін көріп пе ең.
Сол алаңнан, үйі алдынан обкомның?
Отыр едім зәуде соның Түбінде,
Жалт қарадым тосын шыққан бір үнге.
- Сәлем,
батыр! - деп қарт қазақ көк қасқа
батыр! - деп қарт қазақ көк қасқа
Тәжім
етті, тебірену бар түрінде.
етті, тебірену бар түрінде.
Сөйтті де
оны шыр айнала қарады.
оны шыр айнала қарады.
Таныс жүзді тастан іздеп жанары.
Көре алған
жоқ бар тұлғасын батырдың,
жоқ бар тұлғасын батырдың,
Түр мүсіні тек кеудеден жоғары.
- Ескерткішті
көру еді бір ісім,
көру еді бір ісім,
Түу
ауылдан арнап келдім бұл үшін.
ауылдан арнап келдім бұл үшін.
Тірідегі тұлғасымен Чапаев
Тұрса деп
ем ұстап алмас қылышым.
ем ұстап алмас қылышым.
Тұрса деп
ем ер Фурманов қасыңда.
ем ер Фурманов қасыңда.
Комиссарды көргем
жігіт жасымда...
жігіт жасымда...
Солар еді жазығында Жайықтың
Көкірегін тосқан
дауыл, жасына.
дауыл, жасына.
Соны айтып қарт
тағы ұзақ қарады,
тағы ұзақ қарады,
Таныс жүзді тастан іздеп жанары.
Көре алған жоқ бар тұлғасын батырдың,
Түр мүсіні тек кеудеден жоғары.
- Саған қалай?
- деп менен қарт сұрады,
- деп менен қарт сұрады,
Сыр бермедім, сын секілді сұрағы,
Оның ойын скульттор
емес тек,
емес тек,
Ақындар да жеткізе алмай жүр әлі.
1954
- 225 просмотров