Мен жан емен әзелден айқайым көп,
Ашуланам өзімді шайқайын деп.
Қар суындай
көктемде қаптағанмен
көктемде қаптағанмен
Түсерім көп
сабама, қайтарым көп.
сабама, қайтарым көп.
Мен келіппін
дүниеге, бұл жарыққа
дүниеге, бұл жарыққа
Жер бетімен
жүгіріп қайтайын деп.
жүгіріп қайтайын деп.
Тастамаймын
қолымнан қаламымды,
қолымнан қаламымды,
Тағы бір сөз жұртыма
айтайын деп.
айтайын деп.
Үміт деген босатпай жібек арқан,
Жаңа таңның
нұрына иек артам.
нұрына иек артам.
II
Сол үмітпен жүргенде көгенделіп,
Бір жағынан
жәрдемге өлең келіп,
жәрдемге өлең келіп,
Қайта алып ұшады
мені аспанға,
мені аспанға,
Үйірілгенде кейде
бір төбемде бұлт.
бір төбемде бұлт.
Кеткен кезде
кейде бір жан құлазып,
кейде бір жан құлазып,
Жалғыздыққа
шыдамай, кеудем кеміп,
шыдамай, кеудем кеміп,
Кеше менің
соңымнан шұбырған жұрт
соңымнан шұбырған жұрт
Бүгін қалып
қойғанда ере беріп.
қойғанда ере беріп.
Әлгі екеуі айтады ақыл маған:
"Төмендемеу
керек"- ақын адам.
керек"- ақын адам.
III
Болдық бүгін жазушы кітабы жоқ,
Құмарпаздай қолы бар ұтары
жоқ.
жоқ.
Көздеуі
бар мергендей атары жоқ,
бар мергендей атары жоқ,
Байтеректей сидиған бұтағы жоқ.
Бәрінен де сұмдығы:
іштен жылап,
іштен жылап,
Өксіп өткен
адамдай ұрпағы жоқ.
адамдай ұрпағы жоқ.
Кілең
"жоққа" мылқаудай тіл де шолақ,
"жоққа" мылқаудай тіл де шолақ,
Не беретін
жауабы, сылтауы жоқ.
жауабы, сылтауы жоқ.
Шүкір айтып құдайдың әр таңына,
Жабысамыз тірліктің арқанына.
IV
Егер осы күншілдік, көре алмастық,
Қолға ілігер зат
болса - жанталасып,
болса - жанталасып,
Тауып алып,
быт-шытын шығарар ем,
быт-шытын шығарар ем,
Аяқ асты қылау ем
таптап, басып.
таптап, басып.
Адамдыққа жасаған
обалы үшін,
обалы үшін,
Бірге жүріп, су
ішіп, от оттасып.
ішіп, от оттасып.
Бірге күліп
сауықта, сайрандасып,
сауықта, сайрандасып,
Бірге барып жұмыса
қолтықтасып.
қолтықтасып.
Жиналыста мақтаса біреу сені
Шыға келер бұлтиып
соқыр шегі.
соқыр шегі.
V
Егемендік, Еркіндік, Дербестікпен
Екі-үш жылдай
күнелттік өлместікпен.
күнелттік өлместікпен.
Ол бұрынғы
барлықтың екпіні еді,
барлықтың екпіні еді,
"Жоқ"
дегенге шығатын сенбестікпен.
дегенге шығатын сенбестікпен.
"Бар"
болса да, "жоқ" дейтін әдет таптық,
болса да, "жоқ" дейтін әдет таптық,
Әуес болдық
бедеудей берместікпен.
бедеудей берместікпен.
Табиғаттан ежелгі
біз айрылдық
біз айрылдық
Жомарттықты жұқтырған
тал бесіктен.
тал бесіктен.
Осы күнде ешкімге
болмас мақұл:
болмас мақұл:
"Өле
жегенше, бөле же" деген
нақыл.
жегенше, бөле же" деген
нақыл.
VI
Бұл
қазақта ұғымы бар
"заржақ" деген,
қазақта ұғымы бар
"заржақ" деген,
Бүгін барлық
ақындар зарлап өлең
ақындар зарлап өлең
Жазып кетті,
қарғайды әлде кімді,
қарғайды әлде кімді,
Болмай қойды
ашуда "алды-арт" деген.
ашуда "алды-арт" деген.
Өлең - деген
сезім ғой, жан күйі ғой,
сезім ғой, жан күйі ғой,
Бәлкім, ол да дұрыс
па - ойлай берем.
па - ойлай берем.
Кіл жылауық, өлеңнен
өнер шықпас,
өнер шықпас,
Қанша сыйлап,
ықылас қойғанменен.
ықылас қойғанменен.
VII
"Қайран біздің даламыз - Қазақстан
Таза алтыннан жаралған, таза мыстан".
Деп мақтанып
келеміз баяғыдан,
келеміз баяғыдан,
Сол үшін де жоқ
едік аз алысқан.
едік аз алысқан.
Ішкі, сыртқы
жауменен қанша ғасыр,
жауменен қанша ғасыр,
Қаншама рет
даланың тозаңы ұшқан.
даланың тозаңы ұшқан.
Біз көрмеген
алтынды жат таниды,
алтынды жат таниды,
Антұрғанның
көргіш-ақ көзі алыстан.
көргіш-ақ көзі алыстан.
Қаптап жатыр:
"қазір-ақ меңгерем" деп,
"қазір-ақ меңгерем" деп,
"Бермегенді құдайың
- мен берем" деп.
- мен берем" деп.
VIII
Оңай нәрсе,
әрине, сырттан сынау,
әрине, сырттан сынау,
Осы сынау -
біздерді құртқан сынау.
біздерді құртқан сынау.
Іс істемей, сөз
істеп үйренгенбіз,
істеп үйренгенбіз,
Есігіңнің өзіңе тұтқасы
жау -
жау -
Не ашуға
келтірмес, не жабуға,
келтірмес, не жабуға,
Қалған амал -
көмекті жұрттан сұрау.
көмекті жұрттан сұрау.
Сұрау түбі -
болады қайыршылық,-
болады қайыршылық,-
Сен де соны, о,
досым, ұққансың-ау.
досым, ұққансың-ау.
Түбі, түбі, болады бір жақсылық,
Біз қояйық сол
үшін қол тапсырып.
үшін қол тапсырып.
IX
Қосамыз деп біз әуре
қазақ басын,
қазақ басын,
Қоса алмасақ:
Еркіндік, азатқа сын.
Еркіндік, азатқа сын.
Көңіл айтпай, сол
сөзді ауыз айтып,
сөзді ауыз айтып,
Ешқашанда ішіңді
тазартпасын.
тазартпасын.
Білген болып бәтуә
бастайсың да,
бастайсың да,
Тастайсың да
кетесің тез-ақ сосын.
кетесің тез-ақ сосын.
"Тірлік түбі
- бірлік" деп күнде айтқанмен,
- бірлік" деп күнде айтқанмен,
Ол іс емес, әшейін,
сөз-ақ, досым...
сөз-ақ, досым...
Сен солардың бастарын қоссаң бағың,
Екі, үшеуден
әуелі болса-дағы.
әуелі болса-дағы.
X
Көп
жақсылық жасадым көрінгенге,
жақсылық жасадым көрінгенге,
Маған сондай мамандық берілген бе?
Қамықпадым
сұраса, ала алмаудан,
сұраса, ала алмаудан,
Жалықпадым сұраса,
беруден де.
беруден де.
Көп жаманды қойнымда паналаттым.
Алыстан да, жақыннан, елімнен де.
Арым таза,
әйтеуір аулақ болдым,
әйтеуір аулақ болдым,
Үш қазақты үш
жаққа бөлуден де.
жаққа бөлуден де.
Бәлкім, содан
болды ма несібем көп,
болды ма несібем көп,
Айдаладағы енеді есіктен кеп.
XI
Қасиет
деген сатар зат болса егер,
деген сатар зат болса егер,
Соны да қағып кетер бір саудагер.
Құдай сақтап
адамдық, ар дегенді,
адамдық, ар дегенді,
Зат қылмаған
пенденің көзі көрер,
пенденің көзі көрер,
"Арын сатты
ақшаға" деген жай сөз,
ақшаға" деген жай сөз,
Әуелде ары
болмаса, несін берер?
болмаса, несін берер?
Ар дегенің
қанменен егіз туған,
қанменен егіз туған,
Қасиетсіз қанда
ар болмас өсіп-өнер.
ар болмас өсіп-өнер.
Саған айтар мына бір өсиет, досым,
Қаражатың болмасын - қасиет болсын.
XII
Бала-шаға би болған шаңыраққа,
Әке көзі жоғалмай
тұрған шақта.
тұрған шақта.
"Бет-бетіне
түйе айдап" бәтшағарлар,
түйе айдап" бәтшағарлар,
Бір-бірінің
үстінен барған сотқа.
үстінен барған сотқа.
Жан безеріп,
жүрегің қан жылайды,
жүрегің қан жылайды,
Адам аяу дегенің
қалған жоқ па?
қалған жоқ па?
Көз көрмеген бұл
сүрең қайдан шықты
сүрең қайдан шықты
Баяғының салатын
бәрін отқа?
бәрін отқа?
Айтшы, досым,
біздерді бұл жалғанда
біздерді бұл жалғанда
Көру үшін осыны
қалдырған ба?
қалдырған ба?
XIII
Түгіне де қарамай, мойын бұрмай,
Ермек етіп отырам
ойымды ұдай,
ойымды ұдай,
Оны істейтін кәдімгі ми емес пе,
Ең болмаса, аман қыл
соны, құдай!
соны, құдай!
Енді менде
қалғаны сол-ақ болды,
қалғаны сол-ақ болды,
Мылтық алып
күзетер қорығымдай.
күзетер қорығымдай.
Демократия - демалыс емес саған,
Аты басқа - бәрі
де бұрынғыдай.
де бұрынғыдай.
Бұрынғыдай емес
тек бүгінгі ұран:
тек бүгінгі ұран:
"Өз суыңды
өзің іш құдығыңнан".
өзің іш құдығыңнан".
XIV
Әулие жоқ, бұл
күнде пайғамбар жоқ,
күнде пайғамбар жоқ,
Алақанын көшеде жайғандар көп.
Оған сенің берерің
болмаған соң,
болмаған соң,
Сенде жайғын
келеді алғандай боп.
келеді алғандай боп.
Төрт қолға да
төрт тиын түспеген соң,
төрт тиын түспеген соң,
Оп-оңай-ақ
шығасың сор маңдай боп.
шығасың сор маңдай боп.
Сен оны, ол сені аяғансып,
Ұзап бара
жатасың армандай боп.
жатасың армандай боп.
Бұл
көңілсіз суретті неге жаздым -
көңілсіз суретті неге жаздым -
Жақсылығы
жақын-ау келер жаздың...
жақын-ау келер жаздың...
XV
Жанталасып жатырмыз ел болуға,
Хабарласып,
барамыз онда-мұнда,
барамыз онда-мұнда,
Біз де сорлы
емеспіз соларменен
емеспіз соларменен
Толып жатқан
қағазға қол қоюға.
қағазға қол қоюға.
Әлдеқайда
белгісіз олар маған
белгісіз олар маған
Өтіп жатқан
пойыздай жол бойында.
пойыздай жол бойында.
"Уәде"
деген белінде жазуы бар,
деген белінде жазуы бар,
Қашан жету бірақ
та жоқ ойында.
та жоқ ойында.
Жас дегенің кеп қалды осы кезде,
Түсіп қалып жүрем бе разъезде?
XVI
Пар-парымен парламент келер әлі,
Кеше армансыз сайрады елге бәрі.
Біздің қырсық
арылмай келе жатқан
арылмай келе жатқан
Сөз бен істің
қашанда кереғары.
қашанда кереғары.
Келмей жатып жағдайын мәселе қып,
Тағы батты бас
қамын ойлағаны.
қамын ойлағаны.
Үлгірген жоқ
тамып та бір тамшы тер,
тамып та бір тамшы тер,
Болашақта
қиналмақ кімнің жаны?
қиналмақ кімнің жаны?
Бұрынғыдай сөгіс
жоқ, партбилет жоқ,
жоқ, партбилет жоқ,
Омырауында белгісі
бар болғаны.
бар болғаны.
Сым бойында тізілген
қарлығаштар
қарлығаштар
Тоқ жүгірсе,
жандарын алып қашар.
жандарын алып қашар.
XVII
Тылсым ойлар масадай мазаны алып,
Тағы бір сөз
көңілсіз жазары анық.
көңілсіз жазары анық.
Қойдым енді мына
бұлт ол да қойсын,
бұлт ол да қойсын,
Себе бермей кір
жаңбыр азаланып.
жаңбыр азаланып.
Сенемін мен күн шығар Алатаудан,
Жайнап аспан ашылар тазаланып.
Алтын баған -
үмітім, сен де түзел,
үмітім, сен де түзел,
Сүйене-сүйене
қалдың ба жұқаланып.
қалдың ба жұқаланып.
Ертең, ертең -
жан салған бұл ойыңда
жан салған бұл ойыңда
"Жоқ"
дегенді "бар" деген ұғары анық.
дегенді "бар" деген ұғары анық.
Жоқтықты жоқ болса да, жоқ деместік,
Меніңше
барып тұрған оқтиместік!
барып тұрған оқтиместік!
- 85 просмотров