Тәуке ханның үш биді сынауы

         Заман
ғой...

Халық
пен хан сыйыспаған,

Жазықсыз
бір-біріне тиісті
адам.

(Бұл өлең Батыр баба Жәнібек-Тарханның құрметіне өткізілген
жыр жарысында екінші

жүлдені
иеленді)

 Дау-шардан
аулақ болу ниетімен -

Тәуке
хан Үш жүзден үш
би ұстаған!

Үш
биге
орын сыйлап жұмақ
төрден,

Әрқайсын
сезге тартып сынап көрген:

"Би
үшеу болса егер де,

Дауы
-төртеу!"
-

-      Аға би қайсыңсың? - деп сұрақ берген.

Әз
Төле сөз кезегін бұрын алып,

Былай
деп ой толғапты ыңыранып:

-      Маңдайға жазылатын екі бақ
бар,

-      Баянсыз:   

Бірі
- мансап!

Бірі
- даңқ!

Бұл
екеу су секілді сырғанаған,

Құр атақ!

Кімге
қажет "уралаған?!"

Төрелік
айтар болар...

Төменде
емес,

Ең
биік шың басында тұрған Адам!

Шолады
екі жағын - етектегі,

Бірақ
ол бола алмайды -

Бекет
тегі.

Төменде
тұрған адам бас бола ма?

Жүретін
ат секілді - жетектегі?!

Жасым
бар:

Көне
- көзді, көпті көрген!

Тоздырып
талай ғасыр...

Өттім
өрден!

Ағамын
- екеуіңнен жасым үлкен,

Шығыппын
аруақты - текті жерден!

Хан-ием,
бұйырмаңыз мұны айыпқа,

Сынасақ,
орнын тауып сынайық та!

Мен
- биік шың басында тұрған кісі

Үлкенге
жол бермесе - лайық па?!

Сөйлесе,

сөйлейтұғын
қазып өткір,

Әзгеден
даусы да оқшау!

Назы
кеп бір:

-      Әділ би бола алмайды аға деген, -

Деп
сонда қаңқылдайды Қазыбек би:

Алдында
болмаған соң - айбын ары,

Аға
би әділ сезден айрылады...

Ізінде
именері болмаса егер -

Іні
де - қазы айтудан қаймығады!

Көрелік
ашық сөйлеп,

Кеңес
құрып:

Неліктен
Үш жүз болып егесті жұрт?

Әділдік
айтар болар ортаншы би,

Ұстайтын
таразы басын теңестіріп?!

Алдында
айбынатын - ағасы бар,

Артында
тайғанаса - тағасы бар,

Қыспаққа
түскен адам әділ болар,

Билікке
Орта жүздің таласы бар!

Болмасын,

Болсын,
мейлі өз адамы -

Бір
биден бір би ғана оза алады!

Асықпай
тыңдап болып екі ағасын,

Алшыннан
Әйтеке би сөз алады:

-
Ағалап, қарсы алатын інісі бар,

Ағаның
іні үйінде - тынысы бар!

Ардақтап...

Атын ұстап...

Қонақ етсе...

Ініде
кімнің қандай жұмысы бар?!

Келсе
аға,

Атын ұстап, байлайтұғын,

Мейман
ғып, ертелі-кеш жайлайтұғын,

Басына
- жастық...

Жатса
- төсек болып...

Сөйлесе,
бұлбұл
құсша сайрайтұғын,
-

Қасиет
емес пе еді - жасқа міндет!

Тұрғанда
мынау заман қас-қағым боп,

Ағалар
басын бағып...

Ал
билікті -

Ініге
бермес пе еді... - Басқарсын! - деп.

*
* *

Ол
заман болса-дағы теріс заман,

Үш
Би де сол заманға келісті адам

Болатын!

Сол
үшін де Хан үшеуіны

Қадірлеп,

Бөле-жармай
тең ұстаған!

Қалмаған
Бидің - Биден өкпелері,

Сондықтан
бөлектеудің жоқ
керегі.

Қазағым
нақ солардай тату болса,

Бір
емен бұтағы боп көктер еді?!

Қанатын
халқым кеңге жайған да әрі,

Осынау
қиын-қыстау майдандағы -

Күрестің
ортасында

Басын
қосты...

Қазақтың Аруақты үш Пайғамбары!!!